Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1952, Blaðsíða 8

úskurðinum 22. febrúar 1812, og kröfðust þess,
að landhelgin væri aðeins talin þrír mílufjórð-
ungar og landhelgislínan sveigð inn í firði og
flóa, sem víðari voru en tíu mílufjórðungar, og
þóttust hafa lög að mæla.
Á' friðarfundinum í París 1763, er Frakkar
urðu að láta Kanada af hendi við Breta, var
lagður hyrningarsteinninn að heimsveldi Breta
á höfunum, og ekki sízt sökum þess, að þessi
mikla siglinga- og fiskimannaþjóð fékk á þess-
um sama fundi Frakka og Spánverja til þess
að fallast á, að víðátta landhelginnar skyldi
vera þrír mílufjórðungar á haf út um fjöru.
Þarna sýndu stjórnmálamenn Breta, hversu
framsýnir og slyngir þeir voru og eru, en um
leið eigingjarnir og tillitslausir um hag annarra
þjóða, sem, eins og þeir, eiga aðalafkomu sína
undir sjósókn og veiði.
Með því að fá aðrar þjóðir, sem við úthöfin
búa, til þess að fallast á landhelgi, sem aðeins
sé þrír mílufjórðungar, sáu Bretar sér leik á
borði að senda skip sín til veiða upp að strönd-
um þessara þjóða og jafnvel alla leið inn í firði
þeirra og flóa, með því að halda fram kenn-
ingunni um hina bognu landhelgislínu, þ. e.
landhelgislínu, sem ekki væri dregin landsodda
í milli, heldur sveigð meðfram ströndum inn í
alla þá flóa og firði, sem breiðari eru en tíu
mílufjórðunar.
Þegar Bretar voru búnir, sumpart að skemma,
sumpart að ræna flota Danmerkur 1801 og gjör-
eyða flota Frakka í orustunni við Trafalgar
1805, voru þeir allsráðandi á Norðurhöfum og
tóku nú að svipast eftir fiskimiðum fyrir sinn
veiðiflota og að útvega honum sem flest og
tryggust fiskimið.
1 Varð þá fyrst fyrir þeim Norðursjórinn og
fengu þeir Frakka í lið með sér að vinna að
því, að landhelgin við Norðursjó allan yrði á-
kveðin þrír mílufjórðungar og höfðu það loks
fram. En einmitt um miðja nítjándu öldina er
það, sem Englendingar fara að gera út tog-
ara, og um sama leyti eru Frakkar farnir að
senda loggortur sínar og skonnortur á Islands-
miðin, og kom því báðum þessum stórveldum
saman um að mótmæla konungsúrskurðinum frá
1812 og halda því fram, að landhelgisákvæðin
fyrir veiði í Norðursjónum giltu einnig um haf-
ið kringum Færeyjar og Island og íslenzka land-
helgin því aðeins þrír mílufjórðunar.
Þessu mótmæltu Danir kröftuglega, ekki að-
eins með bréfi dómsmálastjórnarinnar frá 18.
apríl 1859, heldur og með konungsúrskurði 8.
júní 1863 og bréfi dómsmálastjórnarinnar 10.
ágúst 1864, sem staðfesti fyrirmælin frá 1812.
En brátt gerðust hinir útlendu veiðimenn svo
ágengir í skjóli ríkisstjórna sinna, að Alþingi
kvartaði þráfaldlega undan því í bænaskrám til
konungs á tímabilinu 1861 til 1867, að einkum
Frakkar og Bretar stundi fiskveiðar á hinum
grynnstu fiskimiðum og fari jafnvel á skips-
bátum sínum til fiskveiða í víkur og smáfirði
og taki þar fiskinn rétt upp við brimgarðinn
og sýni landeigendum ýmislegan yfirgang með
því að spilla veiðarfærum þeirra, ýmist skeri
þau sundur eða slíti. Var því beðið um nýja
löggjöf og meiri vernd, en allar samkomulags-
tilraunir við Breta og Frakka reyndust árang-
urslausar. Loks lagði stjórnin fyrir Alþingi
frumvarp 1871, sem samþykkt var og gefið út
sem tilskipun 12. febrúar 1872, í 7 greinum.
Eru engin fyrirmæli um það sett, hversu
breið landhelgin skuli vera, heldur aðeins sagt,
að útlendir fiskimenn megi ekki, að viðlögðum
sektum, veiða við strendur íslands „innan þeirra
takmarka á sjó, þar sem landhelgi er, eins og
þau eru ákveðin í hinum almenna þjóðarétti,
eða kunna að verða sett fyrir ísland með sér-
stökum samningum við aðrar þjóðir".
Eins og Alþingi réttilega benti á, er greinin
svo óákveðin um takmörkun landhelginnar, að
hún mátti þess vegna falla niður.
Þjóðarétturinn hefur aldrei sett ákveðnar
reglur um stærð landhelgi, og enginn samning-
ur lá fyrir um víðáttu hennar.
Var því stærS hennar raunverulega óbreytt
frá því sem konungsúrskurðurinn 22. febrúar
1812 tiltók, og sömuleiSis óhagga'ð hið forna
ákvæði um, að firðir og flóar íslands væru
bannaðir útlendingum til fiskveiða.
Þetta sáu og skildu strax hinir samninga-
vönu Bretar, en þótt Frakkar færu nú að lin-
ast og að draga sig í hlé, var öðru nær en að
hinir ýtnu og ólseigu Engilsaxar gæfust upp,
enda skal það sagt þeim til hróss, en annað og
meira af slíku eiga þeir ekki í þessu máli, að
þeir virðast ekki kunna það og eru að þessu
leyti okkur til fyrirmyndar, ekki sízt í land-
helgismálinu. I því máli megum við aldrei gef-
ast upp, unz réttur okkar er endurheimtur.
Bretar biðu átekta, unz tækifæri gafst, að þeir
gátu króað Dani eina af og íslendingar voru
hvergi nærri, hvorki Alþingi né stjórnarvöld
íslenzk, og þá fékkst hinn leiði samningur, sem
hér er til meðferðar tekinn, og sem ekki var
Islendingum birtur fyrr en tæpum tveim árum
eftir að hann var gerður.
Það er ekki tilætlunin með erindi þessu að
ræða samninginn frá 24. júní 1901 grein fyrir
grein; á því er engin þörf og sízt nú, þar sem
hann, 3. október s.l., er úr gildi fallinn, eins
og alþjóð er kunnugt orðið.
B
VIKINGUR