Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1952, Blaðsíða 26

Grænlandi að velli. I meira en 500 ár, eða 16-18
ættliði, hélzt þó hin íslenzkumælandi byggð við
í Grænlandi eða mun lengur en liðið er síðan sú
byggð er talin hafa lagzt niður. Islendingar
höfðu alltaf samskipti við þessa nýlendu sína,
og eru um það margar skráðar heimildir, þang-
að til þeim var það ómögulegt af efnahagsástæð-
um, og konungur stóð ekki við gefin loforð um
siglingar þangað, sem munu alveg hafa lagzt
niður um árið 1500.
Þegar John Davis lenti á Grænlandi 85 ár-
um seinna fann hann skrúðgræn tún, en lands-
menn voru þá orðnir blandaðir skrælingjum og
farnir að semja sig að þeirra siðum, en það
vakti athygli Davis og hans manna, að þeir
reistu krossa á gröfum hinna dauðu, og af ýmsu
öðru í fari þeirra mátti sjá leifar af kristinni
menningu. Ýmsar líkur benda því til, að Eski-
móar þeir, sem nú búa í Grænlandi og víðar
í Norður-Ameríku, séu blandaðir afkomendum
Islendinganna í Grænlandi. Næstu hundrað ár-
in vöndu Englendingar og Hollendingar komur
sínar til Grænlands, en engar sögur fara af
að þeir hafi reynt að bjarga við hinni fornu
menningu landsmanna. Friðrik II. og Kristján
IV. gerðu og leiðangra til Grænlands með litl-
um árangri.
Árið 1704 samþykkti konungur ráðagerðir
Arngríms Vídalíns um ný menningar- og verzl-
unartengsl við Grænland og önnur lönd íslend-
inga í Vesturheimi. En 1721 er það, sem Norð-
maðurinn Hans Povelsen Egede fær taldið landa
sína á að stofna Grænlands-verzlunarfélag og
sjálfur flytur hann þangað búferlum, með konu
sína og fjölskyldu, börn hans læra grænlenzku,
hann telur sig finna í máli þeirra ýmis orð af
norrænum uppruna, honum tekst að koma á fót
kristnum söfnuði, og upp frá þessu hefur sam-
bandið milli Grænlands og Norðurlandanna
aldrei verið rofið. Það, sem Hans Egede gerði,
framkvæmdi hann í nafni Danakonungs, er um
leið var konungur Noregs og Islands.
Danir hafa löngum viljað byggja rétt sinn til
Grænlands á þessu svokallaða „landnámi" Hans
Egede. Þegar Norðmenn gerðu tilkall til Austur-
Grænlands urðu þó Danir fegnir að hverfa frá
því, sem þeir höfðu áður haldið fram um þetta
efni, og kusu heldur að byggja málsókn sína á
hinum sögulega rétti, er grundvallaðist á fundi
og landnámi íslendinga í Grænlandi til forna.
Það réði úrslitum þeim í hag.
Fasti alþjóðadómstóllinn úrskurðaði, -sam-
kvæmt réttarkröfu og málsútlistun Danmerkur,
að enginn nýr yfirráðaréttur hefði orðið til yfir
Grænlandi 1721 eða síðar, og að hinn forni
yfirráðaréttur, er enn væri í gildi, útilokaði ^ð
nýr yfirráðaréttur hefði getað myndazt.
íslenzka þjóðin hefur alla tíð verið sér þess
vel meðvitandi að henni bar eignaréttur á Græn-
landi. Fyrr á öldum var mjög mikill Grænlands-
áhugi ríkjandi hér á landi, og mikið ritað um
Grænland af þeim menntamönnum, sem þá bar
hæst með þjóðinni, svo sem Sigurði Stefánssyni
Skálholtsrektor, Arngrími lærða, Guðbrandi
Hólabiskupi,, Birni á Skarðsá, Guðínundi And-
réssyni, meistara Þórði Skálholtsbiskupi, Hall-
dóri lögréttumanni Þorbergssyni, Jóni lærða,
Árna Magnússyni sjóliðsforingja, Árna Magn-
ússyni prófessor, Þormóði Torfasyni, Arngrímí
Þorkelssyni Vídalín, Jóni Ólafssyni Grunnvík-
ing, Olaviusi, Páli Bjarnasyni Vídalín, séra Jóni
Bjarnasyni í Skarðsþingum, Jóni Eiríkssyni
stjórnardeildarforseta, og þá ekki sízt hinum
heimsfræga landa okkar Finni Magnússyni með
útgáfu sinni „Grönlands Historiske Mindes-
mærker“, og ekki megum við gleyma Vilhjálmi
Finsen, er var dómari í hæstarétti Dana, sem
fyrstur tók þetta mál vísindalegum tökum. 1
hinni vönduðu útgáfu sinni af Grágás og þýð-
ingu sinni á Konungsbók bendir hann á það,
að Grænland hafi verið nýlenda íslands. Og í
bók sinni, Réttarsögu íslands, er liggur óprent-
uð í Kaupmannahöfn, undirstrikar hann þetta
enn betur.
Margreynt hefur verið að fá rit þetta, frum-
ritið eða ágæta afskrift, sem til er af því með
hendi Boga Th. Melsted, hingað á söfn í Reykja-
vík, en það hefur ekki með neinu móti fengizt.
Hvað er það í þessu riti, sem íslendingar mega
ekki sjá?
Af seinni tíma Islendingum hafa engir lagt
sig meira fram til þess að vekja áhuga íslend-
inga fyrir Grænlandi, en skáldjöfurinn Einar
Benediktsson og þjóðréttarfræðingurinn dr.
Jón Dúason. Hvatningarkvæði Einars um Græn-
land eru löngu orðin þjóðfræg og hinrt eldlegi,
óbugandi áhugi dr. Jóns Dúasonar fyrir Græn-
landsmálinu hefur fyrir löngu skipað honum í
fremstu röð þeirra íslendinga, sem setja rétt
og heiður lands síns ofar öllu dægurþrasi,
flokkadrætti og stundarhagnaði.
Haustið 1928 varði Jón Dúason fyrir doktors-
nafnbót í lögum við lagadeild háskólans í Osló
ritgerð, er hann nefndi Réttarstaða Grænlands í
fornöld. 1 ritgerð þessari, er var rúmar 200 bls.
og prentuð í Osló 1928, sýnir og sannar Jón
Dúason, að Grænland hafi alla tíð frá fundi
þess og fram til 1500 verið háð íslenzku þjóð-
félagsvaldi.
Ritgerð þessi hafði, samkvæmt venju, verið
gagnprófuð af sérfræðingum Oslóar-háskóla í
26
V í K I N □ U R