Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1960, Síða 10

Ragnar Jóhannesson:
HÁT ÍÐALJÓÐ
flutt á tuttugu og fimm ára afmœlishátíð Skipstjóra- og stýri-
mannafélagsins Hafþór á Akranesi 27. desember 1959.
I. Frfi Ilðlnnl tílf
Fyrr — um liðnar Islands aldir
oft var þungur róðurinn,
þrautakostir þúsundfaldir,
þráfalt léttur sjóðurinn.
Stundum blæddi blóð í sporin,
bömin föl á kinn á vorin,
fólk í hrönnum féll úr nauð,
forðinn þrotinn, búrin snauð.
Þá var oft á yztu skögum
illt og fátt til saðningar,
dapurt líf á löngum dögum,
lýðum fátt til glaðningar.
Ein þó vonin hressti huga,
er hungur og kuldi vildu buga:
að gæfi bátum senn á sjó
að sækja bjargarföngin nóg.
vægis með þeim öldutíma, sem
baðkarið ákveður. Þegar tsuuami
öldur og breytingar á loftþrýst-
ingi fara framhjá flóum, koma
þær stundum á stað öldum þar,
sem sveiflast til og frá. Stundum
getur tsuuamialda endurkastast
fram og aftur um hafið eins og
nokkurs konar stórsveifla (Super
seiche).
Til viðbótar endurkastsöldum,
(Seiche), sjávarfallaöldum (tid-
es), flóðöldum (tidal vaves eða
tsunamis) og vindöldum, eru aðr-
ar öldur sjávar. Sumar hreyfist
hundruð feta undir yfirborðinu
á mörkum hins tiltölulega hlýja
sjávar og hins kalda djúpsævis.
Auðvitað sjást þessar öldur ekki.
En mælingar sýna, að þær eru
til. Eftir er að rannsaka þær bet-
ur. Vissar, mjög lágar öldur, sem
eiga upptök sín á stormsvæðum,
eru líka til. öldutími þeirra er
nokkrar mínútur. Þessar undan-
fara öldur kunna að stafa af á-
hrifum loftþyngdar heildar-
Um miðjar nætur fór á fætur
formaðurinn árvakur,
að veðri og skýjum gaf hann gætur,
á gamla vizku minnugur.
Þung var ábyrgð hans á herðum,
hússins velferð réð hans gerðum,
fisklaus bærinn, kornlaus kvöm,
kveina af sulti mögur böm.
Loksins verður lát á hriðum,
lægir sjð í fjörunum,
bjartara yfir ægi víðum,
ýtt er bát úr vörunum.
Djarft er sótt að dýpsta miði,
dreginn þorskur úti á Sviði.
Undir rökkur haldið heim,
— hýrara er yfir þeim.
stormsins á yfirborð hafsins. Þar
sem hraði þeirra er nokkur
hundruð mílur á klukkustund,
mætti sennilega styðjast við þær
við stormspár og til þess að
finna óveðursmiðju. öldur, sem
eru lægri en einn þumlungur,
hafa fundizt með tölfræðilegum
aðferðum. Öldutími þeirra nemur
dögum eða vikum. Þær eru nú
rannsóknarefni.
Hinar miklu framfarir, sem
orðið hafa á sviði öldukenninga
og raunverulegra öldumælinga,
hafa ekki dregið úr þörf á rann-
sóknum í tilraunastofum. Úr-
lausnir margra flókinna verk-
fræðilegra vandamála, sem snerta
skip, hafnir og hafnarmannvirki,
útheimta að öldutilraunir séu
gerðar við sem bezt skilyrði. Til-
raunir með líkön, áður en ráðizt
er í dýrar framkvæmdir, eru
mjög mikilvægar.
(Höfundur Willard Bascom i
Scientific American, ágúst 1959)
Grímur Þorkelsson.
Þeim i landi fólkið fagnar,
fegið gjöfum miðanna,
hungur gleymist, grátur þagnar,
gleðjast hugir barnanna,
en þó er dýpst og þýðust gleði
þess, er skipsins ferðum réði,
horfir á saddan hópinn sinn
hugumglaður skipsstjórinn.
Svo um allar fslands stundir
á þvi byggðist hagurinn,
að siggi grónar sjómanns mundir
sæktu björg í hafdjúpin,
og á fengsæld formannanna
farsæld hvíldi állra manna,
hagsýn dirfska og þeirra þrek
þraut og hungri burtu vék.
Aldir líða, eflist flotinn,
óðum stækka fleyturnar,
ný til frelsis braut er brotin,
bresta hlekkir örbirgðar,
eflist stéttin stýrimanna,
stigu nýrra mennta kanna,
sarnan tengja tækni og strit,
traust á guði, reynslu og vit.
Hvergi mundi meiri þörfin
á mennt og félagsandanum
en við fiski- og farmannsstörfin
og fremur þörf á samtökum.
Fyrir aldar fjðrðung réttum
fylltu menn úr þessum stéttum
félag sitt — með félagstrú,
félag — er vér hyllum nú.
II. Þelr, sem komn ekkl aftnr . .
Drúpa bólstrar
á dökkum himni,
dimmt er á láði og legi.
Uggur ríkir
og óhugnaður,
herðir válega vinda.
Brimið sýður
i brotnum urðum,
svellur og svarrar í vörum.
Á hafi úti
holskeflur risa
banvænar brothættum skeljum.
Á hafi úti
hetjur berjast
við öldur og ofsabylji;
sigggrónir lófar
sveigja árar,
nistist blðð undan nöglum.
10
VÍKINGUR