Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.1960, Side 14

Hannes Pálsson, framkvæmdastjóri
Veibarfæraibnabur og efnahagsmál
1 umræðunum um atvinnumál
framtíðarinnar er oft minnst á
iðnaðinn. Er þá yfirleitt talað um
stóriðnað til útflutnings, sem við
höfum hvorki fjármagn né vinnu-
afl til að framkvæma. Að vísu
má flytja þetta hvort tveggja inn
erlendis frá, en á meðan það er
í athugun væri ef til vill ómaks-
ins vert að hugleiða, hvort ekki
sé hægt að viðhafa meiri búhygg-
indi í rekstri núverandi atvinnu-
greina.
Með fjölgun og stækkun fiski-
skipanna fer gjaldeyrisnotkunin
til veiðarfærakaupa ört vaxandi.
Á sama tíma hefur innlendur
veiðarfæraiðnaður verið van-
ræktur, vélar teknar úr notkun
án endumýjunar, og veiðarfæra-
verksmiðjurnar tína tölunni hver
af annarri.
Á styrjaldarárunum og fyrst
eftir þau voru starfandi hér
nokkrar myndarlegar veiðar-
færaverksmiðjur, sem skipulögðu
starfsemi sína að beiðni stjóm-
arvalda til að bjarga veiðarfæra-
þörfinni. Hampiðjan h.f. fram-
leiddi allt botnvörpugam, botn-
vörpur og í samvinnu við Veiðar-
færagerð íslands allar fiskilínur
sem íslenzku fiskiskipin notuðu
á þeim árum. Netagerð Vest-
mannaeyja h.f. framleiddi mikið
af þorskanetum. Tóku stjórnar-
völd upp skömmtun á þeim til að
sem flestar verstöðvar sunnan-
lands nytu þeirrar starfsemi.
Veiðarfæraverksmiðjan Björn
Benediktsson h.f. hóf starfsemi
lok stríðsins og gegndi þegar í
stað mikilvægu hlutverki til að
fullnægja veiðarfæraþörfinni,
sem fór þá vaxandi.
Nokkru eftir styrjöldina var
þessum fyrirtækjum ýtt til hlið-
ar í atvinnumálum, og hafa þau
aldrei síðan starfað á réttu gengi
eða á jafnréttisgrundvelli við
innflutninginn. Árangur þeirra
stjómarhátta segir til sín. Vélar
Veiðarfæragerðar Islands voru
teknar úr notkun árið 1957 og á
aðalfundi Netagerðar Vest-
mannaeyja fyrir nokkru var sam-
þykkt að slíta félaginu. Hefði
verið viturlegra að láta hina dug-
miklu íbúa gull-eyjunnar fá fyr-
irgreiðslu til endumýjunar á vél-
um sínum til þorskanetafram-
leiðslu úr gerfiefnum. Eru nú að-
eins tvær veiðarfæraverksmiðjur
starfandi í landinu. Blæs ekki
byrlega fyrir veiðarfæraiðnaðin-
um frekar en á dögum Skúla.
StarfsgrundvöUur
veiöarf æraiönaöarins.
Hinn ótollverndaði veiðarfæra-
iðnaður, sem keppir við erlent
markaðsverð, nýtur engrar fyrir-
greiðslu vegna verðbólgu og
rangrar gengisskráningar, en
sjávarútvegur og landbúnaður
myndu stöðvast af sömu sökum
án stórfeldrar óhjákvæmilegrar
millifærslu. Samkeppnisaðstaðan
er því óraunhæf og vonlaus.
Innflutningsverzlunin á veið-
arfærum nýtur þægilegrar sér-
stöðu, hefur hlutfallslega lægri
skatta en iðnaðurinn og enga
stóreignaskatta. Þar sem veiðar-
færaiðnaður, sem eitthvert gagn
er í, þarf mikil húsakynni og
miklar vélar, liggur hann vel við
hinum tíðu refsiaðgerðum Al-
þingis, stóreignasköttunum. Hall-
ast nú ekki á, því að baggarnir
eru orðnir tveir.
Veltuútsvar á veiðarfæraiðn-
aðinum er 1 %, en á innflutnings-
verzluninni 0,8%. Veltuútsvar á
botnvörpunetum framleiddum á
netastofu í Reykjavík úrinnlendu
botnvörpugagni er 2%, en á botn-
vörpunetum influttum frá Bret-
landi 0,8%. Skattayfirvöld neita
árlega um leiðréttingu á þessu
misrétti.
Það hlýtur að vera hverjum
manni ljóst, að hér er ójafn leik-
ur íslenzkum hagsmunum í óliag.
Að sjálfsögðu er ekki hægt að
ásaka duglega kaupsýslumenn,
þótt þeir noti sérréttindi, sem
þjóðfélagið fær þeim í hendur til
ótakmarkaðs innflutnings á veið-
arfærum meðan veiðarfæraiðnað-
ur landsins leggst hægt en örugg-
lega niður. Á sama tíma renna
tugir milljóna af gjaldeyristekj-
um þjóðarinnar til verksmiðju-
reksturs erlendis fyrir fiskveiðar
okkar.
Þótt nauðsynlegt sé að benda
á í hverju heimatilbúnir erfið-
leikar veiðarfæraiðnaðar eru
fólgnir, er það sem mestu máli
skiptir stefnubreyting gagnvart
þessum sjálfsagða iðnaði, áður en
sú þekking og reynsla, sem aflað
hefur verið fer forgörðum.
Fullnýting veiöarfæraiönaöwrins
■jafngildir um ý0 mittjón Jcróna
gjaldeyristekjum.
Árið 1958 voru flutt inn 3152
tonn af veiðarfærum úr spuna og
gerviefnum fyrir 62,8 millj. kr.,
eða um 94 millj. kr. með yfir-
færslugjaldi. Þar af er erlendur
iðnvarningur 92% af verðmæt-
inu, en efni í veiðarfæri fyrir
innlenda iðnaðinn aðeins um 8%.
Eftir innflutningi fyrstu níu
mánuði þ. á. mun heildarinn-
flutningur sömu vara varla verða
undir 120 millj. kr. á yfirstand-
andi ári. Gjaldeyrissparnaður við
að hagnýta þessa atvinnumögu-
VÍKIN GUR
14