Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2005, Blaðsíða 24

Rögnvaldur Möller
StríðsskÍD hans
hátignar strundar
Imaí 1940 hertók breski herinn ísland
og herstöðvar urðu algeng sjón um
allt land, meðal annars í Eyjafirði. Þung
áhersla var lögð á að stjórna allri
skipaumferð um fjörðinn. Við Hrísey
vestanverða lónuðu vopnuð varðskip og
gættu ímyndaðrar varðlínu, sem dregin
var úr eyjunni sunnanverðri í Birnu-
nesnafir, en tundurduflagirðing úr eyj-
unni yfir í austurlandið átti að hindra
skip í að laumast fram hjá þeim megin.
Allir sjófarendur á leið inn fjörðinn
urðu að hafa samband við varðskipin
sem lengst af voru tveir togarar, Viking
Dis og Dorothy Grey, en sex punda fall-
byssu hafði verið komið fyrir á stefni
þeirra. Þegar Bretarnir höfðu gengið úr
skugga um að öllu væri óhætt morsuðu
þeir nauðsynlegar upplýsingar, nafn við-
komandi skips, fjölda skipverja og
fleira, til varðstöðvarinnar í Hrísey sem
sendi þær áfram í strandvarnarvirki
sem var nokkru innar í firðinum.
Hér segir Rögnvaldur Möller af því
þegar eitt þessara varðskipa breska
hersins fórst við Ólafsfjörð.
Ég var á þessum árum farkennari i
sveitinni og á Kleifum. Um veturnætur
1940 bar svo við einn góðan veðurdag að
lítið, grámálað gufuskip sigldi hægt inn
fjörðinn og staðnæmdist alllangt frá
landi undan Kleifum. Fljótt á litið virtist
skipið ámóta stórt og línuveiðari, stýris-
húsið var lítið en ofan á það hafði verið
byggður stór stjórnpallur úr timbri sem
náði þvert yfir skipið, fram stýrishúsið
og aftur að reykháfi. Þekktu Kleifarmenn
strax að þarna var á ferðinni eitt varð-
skipið frá Hrísey.
Eftir nokkra bið var báti skotið út af
skipinu og settust tveir menn undir árar
en sá þriðji stýrði. Báturinn lenti inn í
Löngufjöru, stóðu ræðararnir við bátinn,
en stýrimaðurinn, vörpulegur maður í
einkennisbúningi, dökkur á brún og brá,
gekk upp á bakkann til manna sem þar
stóðu. Þrátt fyrir lélega enskukunnáttu
landsmanna skildu þeir þó að maðurinn,
sem var skipherra á varðskipinu, var að
grennslast um hvort tundurdufl hefðu
sést á reki eða vart hefði orðið við kaf-
báta í nánd við Ólafsfjörð. Svo reyndist
ekki og kvaddi maðurinn fljótlega og
hélt til skips.
Skipið hét Edouard van Flandern og
var belgískur norðursjávartogari frá
Ostende. Hafði áhöfninni tekist að sigla
skipinu til Englands áður en Þjóðverjar
náðu því á sitt vald í stórsókninni vorið
1940. Bretar höfðu svo tekið skipið í sína
þjónustu og breytt því í núverandi mynd.
Eftir þetta kom skipið nokkrum sinn-
um inn að Kleifum en hafði sjaldan sam-
band við land. Hins vegar lá það stund-
um heilu næturnar á næsturn réttri legu
fyrir framan Kleifarnar en legunterkin
voru þá ekki komin. Leið svo tíminn
fram í febrúar.
Eins og fyrr sagði var ég farkennari í Ó-
lafsfirði á þessum árum. f sveitinni kenndi
ég í Hringverskoti en þar var þá nýbúið að
byggja skóla en ég hélt til á Þóroddsstöð-
um. Á Kleifum kenndi ég í lítilli stofu
uppi á lofti í Hofi en hélt til á Syðri-Á. Ég
var alltaf heima í Ásgarði um helgar - þá
var einnig kennt um helgar - en þegar ég
kenndi á Kleifum fór ég vanalega heim á
miðvikudögum enda stutt að fara.
Skíðafólk fyrir ojan Ólafsfjörð. Brynjólfur Sveinsson/Minjasafnið á Akureyri
24 - Sjómannablaðið Víkingur