Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.2006, Qupperneq 65

Ýmsir hafa haldið því fram að það
hafi verið breskur kafbátur sem réð-
ist á íslensku skipin i marsbyrjun
1941. Tilgangurinn hafi verið að vinna
íslendinga til fylgis við málstað Breta sem
á þessum tíma stóðu einir í þessari styrj-
öld sem þeir voru að tapa og þess vegna
vísir til að grípa til örþrifaráða.
Við réttarhöld sem haldin voru í
Reykjavik vegna þessara skipstapa kom
fram að togarinn Geir hafði verið stöðv-
aður af breska kafbátnum Torbay N-79
þann 16. mars, 27 mílur út af Barra Head.
Yfirmaður á bátnum skýrði togaramönn-
urn frá því að daginn áður hefðu þeir
sökkt vopnuðum þýskum togara sem var
með íslenskan fána málaðan á síðuna.
Torbay, hvaða skip var það?
Kafbáturinn Torbay var smíðaður í
Chatham, hann var 84 m. langur með
tveim 2500 ha diesel vélum og 2 x 1450
ha rafmótorum til notkunar neðansjávar.
Fjörutiu og átta tnanna áhöfn var á bátn-
um.
Þjóðverjar gerðu loftárás á skipasmíða-
stöðina í nóvember 1940 svo afhending
bátsins dróst fram í janúar 1941. Báturinn
var vopnaður sextán tundurskeytum,
fjögurra tonnnu fallbyssu, sem var í turn-
inum, og þremur Lewis vélbyssum til
loftvarna. Vegna þess hve Lewis byssu-
rnar voru bilanagjarnar var sett svissn-
esk Oerlikon loftvarnabyssa í bátinn árið
1942.
Antony Miers var yfirforingi á bátnum
í upphafi, næstráðandi var Paul Chapman
sem hefur skrifað sögu af veru sinni um
borð í Torbay og heitir hún, SUBARINE
TORBAY. I bókinni eru myndir af áhöfn-
inni og virðist hún öll hafa verið vel
sjóuð þegar hún var skráð á Torbay.
Samhæfing áhafnarinnar fólst 1 skotæf-
ingum við Thamesósa og svo var lagt upp
í fyrstu ferðina 6. mars 1941. Vegna þess
að Chapman lenti í sóttkví gat hann ekki
farið með og segir því ekkert frá þess-
ari ferð í bókinni að því undanskildu að
N-79 átti að fylgja skipalest til Halifax.
Klukkan eitt aðfaranótt 22. mars leggur
Torbay af stað frá Clyde til Alexandríu
í Egyptalandi þaðan sem báturinn var
gerður út þar til í maí 1942.
Torbay herjaði rnest á Eyjahafi og
sökkti þar fjölda skipa auk þess að bjarga
samveldishermönnum frá eynni Krít og
flytja strandhöggsmenn til Afríku.
Bátnum fylgdu einn eða tveir strand-
höggsmenn (mariners) sem voru á vél-
byssunum, meðal annars vegna þess hve
vanir þeir voru að vinna við vélbyssur og
lagnir að koma þeim i gang þegar þær
klikkuðu.
Fyrsta herförin frá Alexandriu hófst 28.
maí og var í þeint leiðangri sökkt tveimur
olíuskipum, tundurspilli, skonnortu og
þremur seglbátum (caique).
Seglbátarnir voru svipaðir á stærð og
íslenskir vertíðarbátar, voru þeir taldir
vinna við flutninga fyrir þýska her-
námsliðið. Áhafnir seglskipanna voru
oftast (ein undantekning) skotnar með
vélbyssunt og skipunum sökkt með fall-
byssuskotum. Ef fallbyssan var biluð
eða skotfæralaus var gengið frá skip-
unum með vélbyssuskothríð eða lít-
illi TNT sprengju (1,25 lb). Lýsingar
Chapmanns á þessu öllu eru líkar lýsing-
um íslendinganna sem sluppu lifandi frá
árásunum í mars.
Einn þeirra fslendinga sem lifði af sagð-
ist hafa séð eitlhvað sem líktist svörtum
eldspúandi kassa á sjónum. Fallbyssan
var í turninum og þurfti Torbay því
aðeins að slinga turninum upp úr yfir-
borðinu þegar árás var gerð ofansjávar.
Ekki verður annað sagt en að Torbay
hafi náð sæmilegum árangri á Eyjahafi.
Seinni hluta árs 1941 sökkti hann 14
seglbátum, 4 skonnortum, 5 flutninga-
skipum, 3 olíuskipum, 2 tundurspillum
og einum ítölskum kafbáti. Við útkomu
bókar Chapmans varð upphlaup i bresk-
um fjölmiðlum vegna meintra rnorða á
þýskum hermönnum sem voru farþegar
á einu af seglskipunum og höfðu gef-
ist upp. Chapman lýsir þessurn drápum
í bókinni og afgreiðir þau með því að
líklega hafi þessir menn ætlað að ráðast á
kafbátinn með handvopnum.
Bretarnir hirtu kúlurnar,
af hverju?
Við stríðsglæparéttarhöldin í Núrnberg
var reynt að sanna stríðsglæpi á þýska
flotaforingja, það tókst ekki. Rétturinn
www.kvotathing.is
Þjónustufyrirtæki
í sjávarútvegi
Skipa- og
bátamiðlun
Nýsmíði
skipa/báta
Kvótamiðlun
Viðhaldsverkefni
Ráðgjöf og þjónusta I Eignamiðlun
í sjávarútvegi | Tækjasala
SM kvótaþing
Sími 577 7010
Fax 577 7011
kvotathing@kvotathing.is
www.kvotathing.is
SM Kvótaþing ehf.
Þverholti 2
270 Mosfellsbæ