Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2007, Blaðsíða 26

lyftir mér út fyrir lunninguna, sem fer í
kaf. Ég fer á flot en held mér dauðahaldi
í lifrarkörfuna en svo vel vill til, að hún
skorðast undir lunningunni og hafði ég
þannig handfestu og gat einhver veginn
brölt inn fyrir lunninguna aftur. Enginn
sá til mín og hefði ég týnst þarna á hafi
úti ef ég hefði ekki haldið í körfuna.
- Ég man eftir því að þú sagðist hafa
farið útbyrðis, þegar þú komst heim, í
miklum sjógangi. Þá hefðir þú bara synt
á eftir skipinu og synt það uppi i öllum
gallanum, náð taki á togvírnum og sveifl-
að þér um borð fimlega. Man að ég fyllt-
ist aðdáun yfir afrekum þínum.
- Sá er munur á þessum sögum að
önnur er lygi en hin ekki.
Siglt með afla
Ekki minnkaði aðdáun mín og álit
mitt á þessum frænda mínum er hann
fór í fyrsta sinn í siglingu til Englands
með afla í sölu. Tíðkaðist mjög í þann
tíð sá háttur, sem nú er nánast aílagð-
ur. Hagkvæmara þykir nú að nota
veiðiskip flotans með öðrum hætti. í
farteskinu kom spánnýtt Raleigh reið-
hjól handa mér; hét í höfuð sæfarans
mikla og samtímamanns Elísabetar fyrstu
Englandsdrottningar. Ennfremur hafði
hann í farteskinu forkunnarfagra kerta-
stjaka úr silfri, sem enn eru til og fólk
kom ofan úr sveitum til að horfa á. Svo
mikið veraldarundur þóttu þeir. Og ég
spyr: Var ekki eftirsóknarvert að komast
í siglingar?
- Það var það sannarlega. Einhver bið
varð á því að ég fengi að fara í siglingu á
fyrstu árunum og var ég orðinn nokkuð
leiður á biðinni. Sex hásetar fóru með
í þessar siglingar. Stundum voru bæði
trollin tekin í land og fengust þeir, sem
ekki fóru í siglinguna, við að dytta að
þeim á meðan siglt var. Sú viðgerð fór
fram á Kirkjusandi þar sem hús Glitnis
stendur nú. Líka kom fyrir að dyttað var
að netum, blökkum og öðrum búnaði á
leiðinni. Ég sigldi fyrst 1945, er stríðið
var búið.
- Var ekki einkennilegt fyrir ungling-
inn að komast til útlanda?
- Það má eiginlega segja það. Menn
töluðu annað tungumál i Fleetwood og
Grimsby, jafnvel börnin. Starsýnast varð
mér þó á hrossin. Þvílíkar stærðarinnar
skepnur með hófa á stærð við pott-
hlemma.
Einu sinni erum við skammt frá
Englandi í blíðskaparveðri, sól og hita.
Ég var á rólinu (við stýrið). Spúla þurfti
dekkið til að kæla það annað slagið
þannig að farmurinn í lestinni, sem var
isaður fiskur, héldist óskemmdur. Var því
sjóslangan höfð í gangi.
Áhöfnin fékkst við ýmiss konar viðhald
svo sem að smyrja blakkir og að gera
stroffur klárar. Vegna hitans voru allir
berstripaðir. Meðal þeirra voru tveir fyrr-
í áhöfn og urðu þeir túrar nokkru lengri
en hinir hefðbundnu ísfisktúrar.
- Það hefur margt borið fyrir augu tán-
ingsins á fyrstu sjómennskuárunum. En
þetta var heimur, sem fjöldi ungra manna
kynntist í upphafi atvinnuferilsins. Og
sjómennskan mörgum í blóð borin. Lítil
upphefð í því að hafa aldrei migið i salt
vatn. En skyldi hann frændi minn aldrei
hafa komist í hann krappan á Viðeynni?
- Einu sinni vorum við í aðgerð, en
við hirtum lifrina og bræddum. Hitt inn-
volsið fór í fuglinn. Ég gegndi hlutverki
hausara, sem sá um að flytja lifrina af
þilfarinu og afturá, þar sem hún var hituð
og lýsinu dælt í tunnur. Það var bræla og
stjórnborðstrollið var úti og við vorum að
toga. Til að auðvelda mér verkið renndi
ég lifrarkörfunni eftir strekktum togvírn-
um. Skyndilega kemur hnútur á skipið og
Hilmar varð síðar frammámaður hjá
Sjómannafélaginu.
Pokamaður sá um að opna pokann og
hleypa aflanum úr vörpunni á þilfarið,
þegar búið var að hífa inn. Aðeins reynd-
ir menn gegndu þessari ábyrgðarstöðu.
Splæsarar splæstu saman vira, leggi og
róba, gerðu lykkjur og gengu frá endum.
Leggir þurftu að vera af réttum lengdum
og allt var þetta útbúið um borð, ekki
sizt, þegar ekki var verið að fiska. Nú fá
menn þetta tilbúið upp í hendur. Tvö
troll voru um borð, stjórnborðs- og bak-
borðstroll og var annað til vara og skipt
yfir, ef hitt rifnaði. Stundum höfðum við
Færeyinga með okkur, harðduglega menn
við aðgerð en lítið kunnu þeir í netum.
Yfirleitt voru 18 - 20 menn á dekki, 5-6
i vél, skipstjóri, stýrimenn og loftskeyta-
maður. Væri fiskað í salt bættust 6-8 við
Togarinn Marz RE-261 við Hvalsbak 1966.
26 - Sjómannablaðið Víkingur