Náttúrufræðingurinn - 1931, Blaðsíða 22

100
NÁTTÚRUFR.
gagn og nýru æðri dýranna. Yst í plasmanu, úti við hjúpinn,
er talsvert af einskonar vöðvaþráðum, og starfsemi þeirra veld-
ur því að dýrið getur breytt lögun, og í legg þeim, sem margar
tegundir eru festar með við botninn, eru vöðvatægjur, sem
geta lengt eða stytt legginn. Auk þessa er oft mikið af dálitlum
fitudropum (forðanæring) og litarefnum í sellunni. Merk-
ustu líffærin í sellunni eru þó kjarnarnir. Skolpdýrin hafa einn
mikinn kjarna, stórkjarnann, í' öðrum enda sellunnar. Hann er
mjög mismunandi að lögun, og mun hlutverk hans vera að
annast efnabreytingarnar í sellunni (meltinguna, hreyfinguna,
7. mynd. Smákjarninn, sem eftir
varð við býttunina, og aðkomu-
kjarninn, ætla að fara að renna
saman. Dýrin fara að skilja.
8. mynd. Dýrin
hafa losnað úr
sambandi hvort
við annað, kjarn-
arnir runnir
saman.
9. mynd. Smá-
kjarninn, sem
myndaðist við
samrunann, hefur
skift sér í fjóra
stórkjarna og
fjóra smákjarna.
o. s. frv.). í hinum enda sellunnar eru einn eða fleiri kjarnar,
sem vegna smæðar sinnar nefnast smákjarnar (1. mynd).
Langmerkilegasta atriðið í lifnaðarháttum skolpdýranna,
er þó án efa það, hvernig þau auka kyn sitt. Ekkert bendir á
að eiginleg æxlun fari fram, og að því er menn vita, myndast
engar kynsellur. Eins og flest önnur frumdýr geta þau aukið
kyn sitt á þann einfalda hátt að skifta sér, hvert dýr skiftist þá
umsvifalaust í tvennt, og við skiftinguna greinist hver kjarni,
hvort sem er stórkjarninn eða smákjarnarnir í tvo parta, svo
þau tvö dýr, sem myndast, verða að öllu leyti eins, eins og móð-
urdýrið. En það, sem sérstaklega einkennir skolpdýrin, gagnvart
öllum öðrum dýrum, er hin svonefnda skinæxlun (conjugation),
en hún fer fram sem hér segir. Fyrsta stigið er að tvö skolp-