Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 33

NÁTTÚRUFRÆÐlN GU RI NN
123
fram í alxennsli hveranna, á bilinu 50—70° C, og sérstaklega þar
senr gróðurmörk voru sýnileg eða vænta mátti einhvers gróðurs.
Hefur fengizt við þetta nokkur reynsla, er að gagni má verða við
ákvarðanir senr þessar, en nákvæmar niðurstöður liggja ekki enn-
þá fyrir.
Það er nrín reynsla af hitamælingum á vatni við hverabarma og
í frárennsli lrvera, að hitastigin þar séu oft mjög óstöðug, sveiflist
unr nokkur stig upp og niður. Stafar þetta af því, hversu vatns-
rennsli úr lrverum er oft óstöðugt, vatnið kemur í nreiri eða nrinni
gusum, en rennur ekki jafnt og þétt. Auk þess lragar víða svo til,
að vatnið breiðir úr sér, er það rennur yfir barnra hversins og verð-
ur þá örgrunnt. Þarf þá ekki nenra litla vindhviðu til þess að
lækka lritastig vatnsins unr nokkur stig. Þessi atriði hafa mikla
þýðingu, því að einnritt á þessunr stöðum, við hverabarnra og í frá-
rennsli lrvera, er það senr leitað er að hitaþolnunr tegundum blá-
grænþörunga.
Auk þess, senr ég hef víða orðið var við ofangreindar sveiflur á
hitastigi vatnsins, þá lref ég sérstaklega veitt því eftirtekt, lrversu
hitastigsfallið getur verið mikið á örnrjóu belti, þar senr lrinn sýni-
legi þörungagróður byrjar. Þannig mældi ég sumarið 1960 hitann
við rönd einnar slíkrar gróðurskánar. Var skánin nreðfram talsvert
vatnsmiklu afrennsli frá Irver nr. 9 (A og B). Afrennslisvatnið var
70° C þar senr mælingin fór franr. Hitastigið var stöðugt og var
staðurinn valinn nreð tilliti til þess. í yztu brún skánarinnar mæld-
ist hitinn 62—64° C, en 1 cnr inni í skáninni var hitinn kominn
niður í 50—53° C. I skáninni voru eingöngu Hapalosiphon lami-
nosum, og Phormidium laminosum, (9. nrynd). Eigi varð skorið úr
því, hvort yztu þræðirnir í brún skánarinnar voru lifandi. Slíkt lrefði
aðeins verið lrægt að gera nreð ræktun. Gróðurinn í skánarbrúninni
endurnýjaðist lrér að sjálfsögðu innan frá, en við livaða hitastig vöxt-
urinn stöðvaðist, var ekki unnt að sjá nákvæmlega.
Þar senr hitastigsfallið er lítið geta athuganapunktarnir verið
strjálli og átti þar að vera auðveldara að finna gróðurmörkin. Þetta
Irafði þegar verið reynt sumarið 1957 í afrennsli lrvers nr. 16. Þar
fundust örugglega þræðir í vexti við 57—58° C og voru það bæði
Hapalosiplion laminosum og Pliormidium laminosum. Á bilinu
58—60° C voru þarna einnig svipaðir þræðir en frekar var útlit fyr-
ir að þeir væru dauðir og byrjaðir að steinrenna. Sumarið 1958