Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 39

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
129
Mörg grafandi nagdýr Iialda sig inni í holum sínum á veturna.
Sum liggja þar í dvala. Flest eru þó á ferli þar niðri og safna þang-
að forða á sumrin og haustin. Hagamúsin grefur sér göng með bæli
(hreiðri), forðageymslu og vara-útgöngum beint upp á yfirborðið,
milligöngum og göngum þangað sem mat er að fá. Stundum á hún
sér líka ofan jarðarslóðir og bæli við grasbrúska. Sum spendýr gera
sér tvennskonar heimili, þ. e. sumarholur og vetrarholur. Svo gerir
t. d. hamsturinn í Mið-Evrópu. Sumarbústaður hans er stutt og
grunn hola með einu geymslurúmi. En vetraríbúðin er langir
gangar sem ná 1—2 m í jörð. Þar er inngangshola, 1—2 „herbergi"
og margar „birgðaskemmur" Hamsturinn safnar miklum lorða;
geta verið allt að 100 kg. af korni, kartöflum, ertum o. fl. matar-
kyns í birgðaskemmum hans. Enda er af nafni hans dregin sögnin að
hamstra eins og kunnugt er. Stökkmúsin í Kasakstans eyðimörk-
inni gerir sér einnig sumar- og vetrarbústaði. Hvert kyn býr út af
fyrir sig á sumrin og er bústaður kvenstökkmúsarinnar mun rýmri
og „íburðarmeiri" en karlmúsanna.
Til eru spendýr sem lifa nær eingöngu neðanjarðar, og koma
sjaldan upp úr holum sínum; t. d. sum pokadýr, moldvörputeg-
undirnar, blindmýs o. fl. Þau hafa grafloppur og smá eða engin
augu og ytri eyru. Alkunnust eru neðanjarðargöng Evrópu-mold-
vörpunnar. Liggur moldarhrúga yfir þeim, oft hulin að mestu undir
runnum. Undir er aflangt bæli, „Iireiðrið", fóðrað visnu laufi og
þurru grasi. Frá bælinu liggja göng í ýmsar áttir, m. a. til veiði-
svæða moldvörpunnar. Beint niður liggur einnig gangur. Svo gref-
ur dýrið ennfremur marga aukaganga, þegar það er að veiða, og
sparkar moldinni upp á yfirborðið, þar sem hún liggur í smá
hrúgum. Moldvarpan etur mikið af ánamöðkum og talið er að liún
safni birgðum af þeim. Dýrafræðingurinn Degerböl Iiefur gert til-
raunir sem virðast leiða þetta í Ijós. Ef hann gaf moldvörpum í búri
fleiri ánamaðka en þær gátu torgað, drógu þær oft auka ormana
út í liorn búrsins til geymslu. Þær bitu fyrst í ánamaðkana framan
til, svo þeii lömuðust en dtápust þó ekki. Fjöldi ánamaðka finnst
oft í herbergjum og göngum ntoldvarpanna.
Ungverska blindmúsin grefur sér mikla ganga neðanjarðar. Seg-
ir dr. Bodnar Bela, að þar sé „bæði tímgunarklefi, birgðaskennna,
salerni, aðalgöng og aukagangar". Veggir aðalbælisins eru harðir og
sléttir, lagðir innan þykku leirlagi og fóðraðir grasi. Tímgunarklef-