Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 42

132
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Bjórinn er frægasti byggingameistari nagdýranna. Búa hjónin
til langframa í húsinu, ásamt tveim síðustu ungaflokkunum. Húsin
hvíla á undirstöðu greina, leðju og mosa, eða eru byggð á smá hólm-
um. Vatn er allt í kring. Oft eru húsin byggð utan um víðirunna.
Veggirnir eru gerðir úr trjábútum, haldið saman af leðju, og geta
verið 60—70 cm þykkir neðst. Hvelft greinaþak er yfir. Venjulega
er eitt lierbergi í húsinu, en þó geta þar verið útskot í veggina, eða
smá-klefar. Gólfið er liærra en yfirborð vatnsins og útgangurinn
niðri í vatninu. Vetrarbirgðir sínar geymir ameríski bjórinn í kafi
í vatninu. Það eru greinar og viðarbolir með berki á, en á berkin-
um lifir liann. Bjórinn kemur þeim fyrir í vatninu við bústað sinn
svo djúpt að þeir frjósi ekki fastir í vetrarísnum. Bjórinn gerir
stíflur í ár bæði ofan og neðan við bústað sinn. Eru stíflurnar gerð-
ar úr greinum, grjóti og mold og eru ýmist beinar, eða bogadregn-
ar upp í strauminn. Slíkar stíflur eru mjög mismunandi að lengd
eftir staðháttum — nokkrir metrar til allt að 100 m og 30 cm til
4 metra á hæð. Eru hinar stærstu engin smásmíði og hefur þurft
við þær geysilega vinnu. Tilgangurinn virðist vera að Jiafa alltaf
nóg og jafndjúpt vatn umhverfis híbýlin.
Bjórinn er mikill verkfræðingur. Þó getur honum skjátlast og
byggir ekki ætíð stíflur sínar á hentugustu stöðum. Hann er alltaf
að vinna við stíflurnar og virðist alls ekki una sér öðruvísi en að
verki. í New York-ríki átti bjórafjölskylda bú í uppistöðupolli við
steinsteypta stíflu. Stíflan var örugg, en samt unnu bjórarnir mik-
ið að því að „endurbæta" liana og styrkja með greinum og leðju,
alveg eins og þeir gera við sínar stíflur. Þeir virðast líka stundum
hækka stíflur sínar ójrarflega mikið og þeir tóku að byggja auka-
stíflu ofan við steinsteyptu stífluna án nokkurs gagns að því er
virtist. Bjórinn gerir líka skurði allt að 200 metra langa og fleytir á
þeim greinum og viðarbolum til bygginga sinna. En ekki byggja
allir bjórar sér lnis. Sumir búa aðeins í göngum eða ranghölum
sem þeir grafa inn í árbakkana, einkum Jrar sem þeir lifa ekki í
fullkomnum friði, t. d. nálægt byggð.
Stundum lifa fleiri dýrafjölskyldur saman, t. d. rándýr í sama
helli, rneðan þau eru með ungum. Kvað þetta vera Jrekkt meðal úll’a-
mæðra og algengt hjá rauða refnum ameríska o. fl. clýrum. Já, mörg
dýr byggja og sum búa vel! Rauði íkorninn ameríski safnar furu-
könglum vegna fræjanna og geymir þá á rökum, svölum stað. En