Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1964, Side 16

Náttúrufræðingurinn - 1964, Side 16
108 NÁTTÚRU FRÆÐINGURINN náttúrunnar, t. d. bygging og eðli blómsins, er Fullt eins vel fallið, ef laglega er á haldið, til þess að vekja lotningu fólksins fyrir speki og forsjón skapar- ans, eins og hinar vanalegu útleggingar af hinum lögboðnu textum úr hinni stóru bókinni. Stefán Stéfánsson: Flóra íslands, 1901. Formáli, bls. xx—xxi. Allir, sem opin liafa augun, munu hafa veitt Jjví efLirtekt, að gróðri er eigi alstaðar eins háttað. Fólk talar þvi um ýmiskonar lendi og gróðurlag eða gras- lag, svo sem valllendi, mýrlendi, mólendi, skóglendi o. s. frv. Við nánari at- hugun verða menn þess brátt áskynja, að allar plöntutegundir vaxa eigi jafnt alstaðar, né í einlægum ruglingi liver innan um aðra, heldur skipa vissar tegundir sér saman, fleiri eða færri, í nokkurskonar samgræður eða gróður- félög, g r ó ð u r 1 e n d i. Fer jjelta eítir eðli jarðvegsins, og jxá einkum eftir rakastigi hans; nokkuð fer þetta og eftir veðurlagi og birtu. Þær plöntur skipa sér eðlilega saman og vaxa i félagi, sem þrífast bezt í samskonar jarðvegi, raka og birtu, gera yfirleitt söntu ki'öíur til lífsins. í félag með þeim slást svo aðrar plöntur, sem jieim eru að einhverju leyti háðar. Þesskonar gróðuifélög eða gróðurlencli eru í hverju landi, en mismunandi mörg og allbreytileg. Það liggur í hlutarins eðli, að gróðurfélög jiessi eru sjaldnast skýrt afmörkuð, fremur en lífskjörin, sem plönturnar eiga við að búa. Félögin renna oft saman meira eða minna, og koma jiá fram margvíslegir gróðurlagsblendingar, og ýmiskonar afbrigði af aðalgróðurlendunum. Þau keppa líka sífelt um völdin, herja hvort á annað, ef svo mætti að orði kveða, og í jiessari baráttu um landið ræður jiað úrslitum, hvorumegin náttúruskil- yrðin eru. Móaplönturnar reyna t. d. sífelt að færa sig inn á túnin, en ná þar engri rólfestu, meðan jarðvegurinn er nógu frjór; túngrösin verja ríki sitt og mega betur, meðan bóndinn birgir jiau að vistum; en Jregar liætt er að bera á túnið, lúta túngrösin í lægra lialdi og verða smátt og smátt að þoka fyrir móaplöntunum, fyrst á túnjöðrunum, jjar sem ræktin er minst; þar kemur fram gróðurblendingur, svo eigi er unt að draga skýr takmörk milli túns og mós; en jiar kemur loks, að móaplönturnar verða yfirgnæfandi, túnið verður að mólendi. — Túngrösin reyna líka að fikra sig út á mýrarfitina við túnfót- inn, en starungurinn og mosinn veita viðnám og bera hærra hlut, jjví jreir þrífast vel í vætunni, en hún er túngrösunum óholl. En sé mýrin rist fram, svo vatnið fái framrás og efstu jarðlögin jjorni, halda túngrösin liði sínu inn yfir landið og reka starunginn og mosann á flótta, eða eyða Jieim með öllu. Fleiri dæmi mætti nefna. Stefán Steíánsson: Plönturnar, 1913, bls. 158—159. Eg ímyntla mér, að eg þurfi ekki að vera langorður um þessa till., Jjví flestir munu vera mér sammála um, að hér sé um nauðsynjamál að ræða. Það er viðurkennt um allan hinn mentaða heim, að söfn séu einna traust- asta undirstaðan undir vísindum, menningu og mentun þjóðanna. Þetta er nú einnig viðurkent hjá oss, en ])ó ekki nema að nokkru leyti. Hér hafa ein-
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.