Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1964, Page 16

Náttúrufræðingurinn - 1964, Page 16
108 NÁTTÚRU FRÆÐINGURINN náttúrunnar, t. d. bygging og eðli blómsins, er Fullt eins vel fallið, ef laglega er á haldið, til þess að vekja lotningu fólksins fyrir speki og forsjón skapar- ans, eins og hinar vanalegu útleggingar af hinum lögboðnu textum úr hinni stóru bókinni. Stefán Stéfánsson: Flóra íslands, 1901. Formáli, bls. xx—xxi. Allir, sem opin liafa augun, munu hafa veitt Jjví efLirtekt, að gróðri er eigi alstaðar eins háttað. Fólk talar þvi um ýmiskonar lendi og gróðurlag eða gras- lag, svo sem valllendi, mýrlendi, mólendi, skóglendi o. s. frv. Við nánari at- hugun verða menn þess brátt áskynja, að allar plöntutegundir vaxa eigi jafnt alstaðar, né í einlægum ruglingi liver innan um aðra, heldur skipa vissar tegundir sér saman, fleiri eða færri, í nokkurskonar samgræður eða gróður- félög, g r ó ð u r 1 e n d i. Fer jjelta eítir eðli jarðvegsins, og jxá einkum eftir rakastigi hans; nokkuð fer þetta og eftir veðurlagi og birtu. Þær plöntur skipa sér eðlilega saman og vaxa i félagi, sem þrífast bezt í samskonar jarðvegi, raka og birtu, gera yfirleitt söntu ki'öíur til lífsins. í félag með þeim slást svo aðrar plöntur, sem jieim eru að einhverju leyti háðar. Þesskonar gróðuifélög eða gróðurlencli eru í hverju landi, en mismunandi mörg og allbreytileg. Það liggur í hlutarins eðli, að gróðurfélög jiessi eru sjaldnast skýrt afmörkuð, fremur en lífskjörin, sem plönturnar eiga við að búa. Félögin renna oft saman meira eða minna, og koma jiá fram margvíslegir gróðurlagsblendingar, og ýmiskonar afbrigði af aðalgróðurlendunum. Þau keppa líka sífelt um völdin, herja hvort á annað, ef svo mætti að orði kveða, og í jiessari baráttu um landið ræður jiað úrslitum, hvorumegin náttúruskil- yrðin eru. Móaplönturnar reyna t. d. sífelt að færa sig inn á túnin, en ná þar engri rólfestu, meðan jarðvegurinn er nógu frjór; túngrösin verja ríki sitt og mega betur, meðan bóndinn birgir jiau að vistum; en Jregar liætt er að bera á túnið, lúta túngrösin í lægra lialdi og verða smátt og smátt að þoka fyrir móaplöntunum, fyrst á túnjöðrunum, jjar sem ræktin er minst; þar kemur fram gróðurblendingur, svo eigi er unt að draga skýr takmörk milli túns og mós; en jiar kemur loks, að móaplönturnar verða yfirgnæfandi, túnið verður að mólendi. — Túngrösin reyna líka að fikra sig út á mýrarfitina við túnfót- inn, en starungurinn og mosinn veita viðnám og bera hærra hlut, jjví jreir þrífast vel í vætunni, en hún er túngrösunum óholl. En sé mýrin rist fram, svo vatnið fái framrás og efstu jarðlögin jjorni, halda túngrösin liði sínu inn yfir landið og reka starunginn og mosann á flótta, eða eyða Jieim með öllu. Fleiri dæmi mætti nefna. Stefán Steíánsson: Plönturnar, 1913, bls. 158—159. Eg ímyntla mér, að eg þurfi ekki að vera langorður um þessa till., Jjví flestir munu vera mér sammála um, að hér sé um nauðsynjamál að ræða. Það er viðurkennt um allan hinn mentaða heim, að söfn séu einna traust- asta undirstaðan undir vísindum, menningu og mentun þjóðanna. Þetta er nú einnig viðurkent hjá oss, en ])ó ekki nema að nokkru leyti. Hér hafa ein-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.