Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1964, Síða 16

Náttúrufræðingurinn - 1964, Síða 16
108 NÁTTÚRU FRÆÐINGURINN náttúrunnar, t. d. bygging og eðli blómsins, er Fullt eins vel fallið, ef laglega er á haldið, til þess að vekja lotningu fólksins fyrir speki og forsjón skapar- ans, eins og hinar vanalegu útleggingar af hinum lögboðnu textum úr hinni stóru bókinni. Stefán Stéfánsson: Flóra íslands, 1901. Formáli, bls. xx—xxi. Allir, sem opin liafa augun, munu hafa veitt Jjví efLirtekt, að gróðri er eigi alstaðar eins háttað. Fólk talar þvi um ýmiskonar lendi og gróðurlag eða gras- lag, svo sem valllendi, mýrlendi, mólendi, skóglendi o. s. frv. Við nánari at- hugun verða menn þess brátt áskynja, að allar plöntutegundir vaxa eigi jafnt alstaðar, né í einlægum ruglingi liver innan um aðra, heldur skipa vissar tegundir sér saman, fleiri eða færri, í nokkurskonar samgræður eða gróður- félög, g r ó ð u r 1 e n d i. Fer jjelta eítir eðli jarðvegsins, og jxá einkum eftir rakastigi hans; nokkuð fer þetta og eftir veðurlagi og birtu. Þær plöntur skipa sér eðlilega saman og vaxa i félagi, sem þrífast bezt í samskonar jarðvegi, raka og birtu, gera yfirleitt söntu ki'öíur til lífsins. í félag með þeim slást svo aðrar plöntur, sem jieim eru að einhverju leyti háðar. Þesskonar gróðuifélög eða gróðurlencli eru í hverju landi, en mismunandi mörg og allbreytileg. Það liggur í hlutarins eðli, að gróðurfélög jiessi eru sjaldnast skýrt afmörkuð, fremur en lífskjörin, sem plönturnar eiga við að búa. Félögin renna oft saman meira eða minna, og koma jiá fram margvíslegir gróðurlagsblendingar, og ýmiskonar afbrigði af aðalgróðurlendunum. Þau keppa líka sífelt um völdin, herja hvort á annað, ef svo mætti að orði kveða, og í jiessari baráttu um landið ræður jiað úrslitum, hvorumegin náttúruskil- yrðin eru. Móaplönturnar reyna t. d. sífelt að færa sig inn á túnin, en ná þar engri rólfestu, meðan jarðvegurinn er nógu frjór; túngrösin verja ríki sitt og mega betur, meðan bóndinn birgir jiau að vistum; en Jregar liætt er að bera á túnið, lúta túngrösin í lægra lialdi og verða smátt og smátt að þoka fyrir móaplöntunum, fyrst á túnjöðrunum, jjar sem ræktin er minst; þar kemur fram gróðurblendingur, svo eigi er unt að draga skýr takmörk milli túns og mós; en jiar kemur loks, að móaplönturnar verða yfirgnæfandi, túnið verður að mólendi. — Túngrösin reyna líka að fikra sig út á mýrarfitina við túnfót- inn, en starungurinn og mosinn veita viðnám og bera hærra hlut, jjví jreir þrífast vel í vætunni, en hún er túngrösunum óholl. En sé mýrin rist fram, svo vatnið fái framrás og efstu jarðlögin jjorni, halda túngrösin liði sínu inn yfir landið og reka starunginn og mosann á flótta, eða eyða Jieim með öllu. Fleiri dæmi mætti nefna. Stefán Steíánsson: Plönturnar, 1913, bls. 158—159. Eg ímyntla mér, að eg þurfi ekki að vera langorður um þessa till., Jjví flestir munu vera mér sammála um, að hér sé um nauðsynjamál að ræða. Það er viðurkennt um allan hinn mentaða heim, að söfn séu einna traust- asta undirstaðan undir vísindum, menningu og mentun þjóðanna. Þetta er nú einnig viðurkent hjá oss, en ])ó ekki nema að nokkru leyti. Hér hafa ein-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.