Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2006, Side 8

Náttúrufræðingurinn - 2006, Side 8
Náttúrufræðingurinn 1. tafla. Hæðarmælingar á Heklu - Measurements on the elevation of Hekla. Mæling Ár Hæð m Mæliaðferð Measurement Year Height Method Eggert og Bjami 1750 915 Áætluð hæð yfir umhverfið Joseph Banks 1772 1524 Ramsden-loftvog Sveinn Pálsson 1793 1580 Loftvog O. Ohlsen (strandmælingarnar) 1804 1557 Homamælir Bjöm Gunnlaugsson 1834 1490 Hornamælir Björn Gunnlaugsson 1846 1490 Hornamælir Th. Kerulf 1850 1850 1422 Kvikasilfursloftvog E.D. Morgan 1881 1556 Suðuhiti vatns Þorvaldur Thoroddsen 1889 1466 Aneroid-loftvog Danska herforingjaráðið 1907 1447 Hornamæling Steinþór Sigurðsson 1947 1503 Homamæling 22/7 1947 Landmælingar Islands 1955 1491 Homamæling Karl Pálsson o.fl. 1994 1488 GPS-nákvæmnismæling Það er illt að una því að frægasta fjall Islands sé sýnt með úreltum hæðartölum í hverri kortaútgáfunni af annarri og það verður að leiðrétta svo fljótt sem kostur er. Hæðartalan 1488 m frá árinu 1994 er byggð á bestu mælingu sem gerð hefur ver- ið á hæð fjallsins og hana hefði skil- yrðislaust átt að nota á kortum. En nú er kominn tími til að mæla hæð Heklu á ný og raunar ætti að mæla hana árlega því líkur eru á að árleg- ar breytingar eigi sér stað. SUMMARY The Elevation of Hekla On several recent official maps the el- evation of Hekla has erroneously been given as 1450 m. This is a tenacious fault originating in a map series publis- hed by the US Army Map Service. Through time the elevation of Hekla has been measured several times (Table 1) and different heights have been given on maps. The earliest estimate was made by Eggert and Bjarni in 1750 in the first documented climbing of the mountain. They suggested it to rise 915 m above its surroundings, a surpris- ingly low estimate. The first scientific measurement was performed by Joseph Banks and his assistants during the Iceland Journey in 1772 using baromet- er. The first triangular measurement was made during a costal geodetic sur- vey in 1804. The pioneer surveyor in Iceland, Björn Gunnlaugsson, perfor- med two triangular measurements on the Hekla elevation, before and after the 1845 eruption, getting similar results on both occasions, 1490 m. In the beginn- ing of the 20th century The Danish General Staff started a project survey- ing the whole of Iceland. They worked on Hekla in 1907 and found the summit to be 1447 m. This number was given on all maps of Iceland up until 1947. Then, during the eruption of 1947-1948, Hekla was believed to have increased in height. In 1954 it was surveyed by the Iceland Geodetic Survey and the sum- mit found to be at 1491 m. This became the official elevation of Hekla in all maps and writings about the mountain in the late 20th century. The first accura- te GPS measurement of the elevation of Hekla's summit was performed in 1994 by the Nordic Volcanological Institute. Then it proved to be 1488 m. It is clear that the elevation of Hekla is affected by internal and external forces and changes from time to time. In recent decades it might have been 1490 ± 10 m. Until new and accurate GPS survey has been made, the elevation of Hekla should be given as 1488 m. In fact the mountain should be surveyed annually because there is reason to believe that the elevation changes considerably on an annual basis. HEIMILDIR Um höfund 1 Eggert Ólafsson 1943. Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálsson- ar um ferðir þeirra á íslandi árin 1752-1757,1 og II. Haraldur Sigurðs- son og Helgi Hálfdanarson, Reykjavík. 434 bls. og 317 bls. 2 Troil, Uno von 1961. Bréf frá íslandi. [býð. Haraldur Sigurðsson]. Reykjavík. 176 bls. 3 Sveinn Pálsson 1945. Ferðabók. Dagbækur og ritgerðir 1791-1797. Snælandsútgáfan, Reykjavík. 813 bls. 4 Þorvaldur Thoroddsen 1903. Landfræðisaga íslands IV. Hið íslenzka bókmenntafjelag, Kaupmannahöfn. 410 bls. 5 Þorvaldur Thoroddsen 1925. Die Geschichte der islándischen Vul- kane. Det kongelige danske Videnskabemes Selskabs skrifter 8, Række 9. 458 bls. Kaupmannahöfn. 6 Ámi Hjartarson 1995. Á Hekluslóðum. Árbók Ferðafélags íslands 1995. 260 bls. 7 Ágúst Böðvarsson 1996. Landmælingar og kortagerð Dana á íslandi. Upphaf landmælinga íslands. Landmælingar íslands. 316 bls. Árni Hjartarson (f. 1949) lauk B.Sc-prófi í jarðfræði frá Háskóla íslands 1974 og M.Sc.-prófi í vatnajarðfræði frá sama skóla og Ph.D.-prófi frá Kaupmannahafnarháskóla 2004. Hann hefur starfað sem sérfræðingur hjá Orkustofnun og starfar nú hjá íslenskum orkurannsóknum. PÓSTFANG HÖFUNDAR/AUTHOR S ADDRESS Ámi Hjartarson ah@isor.is íslenskar orkurannsóknir/Iceland Geosurvey Grensásvegi 9 IS-108 Reykjavík 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.