Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 2006, Page 10

Náttúrufræðingurinn - 2006, Page 10
Náttúrafræðingurinn 2. mynd. Varpútbreiðsla teistu, skv. 10x10 km reitakerfi. Stórir punktar tákna öruggt varp; litlir punktar líklegt varp og hringir yfirgefnar varpstöðvar. Byggt á gagnagrunni Náttúrufræðistofnunar íslands. Upplýsingar um varpstöðu teistu í Strandasýslu sunn- an Ófeigsfjarðar byggjast á athugunum höfunda þessarar greinar sumarið 2005. Aðrar upplýsingar eru eldri (yfirleitt frá 1985-2000). - The breeding distribution o/Cepphus grylle, based on the 10 km2. Large dots indicate confirmed breeding; small dots probable breeding, and open circles former breeding haunts, but ivith no recent records (Datafrom the lcelandic Inst. of Nat. History). Information on the breeding status of Cepphus grylle south of Ófeigsfjörður (see Fig. 3) are based on the authors' observation in the summer of2005; rest of the data is mostly from 1985-2000. teistustofnsins hefur verið takmörk- uð og því óljóst hvort breyting hafi orðið á heildarstofnstærð henn- ar 2,3,4,5,6 Skráðar upplýsingar um varpút- breiðslu og stofnstærð teistu eru nauðsynlegar grunnupplýsingar til að meta megi áhrif ýmissa aðsteðj- andi þátta sem haft geta áhrif á varpstofninn. Slík gögn eru ekki til fyrir allt landið og einu víðáttu- miklu strandsvæðin þar sem þetta er þekkt eru Strandir sunnan Ing- ólfsfjarðar, þ.e. það svæði sem hér er til umfjöllunar, og hluti Breiða- fjarðareyja. Skráðar heimildir um teistu á Ströndum eru fáar. I Jarðabók Arna Magnússonar og Páls Vídalín er getið lítilsháttar teistuvarps í Ás- mundarneseyjum á Bjarnarfirði um aldamótin 1700.7 í óbirtri hreiður- skrá Finns Guðmundssonar frá 1956 er getið tveggja varpstaða, Kaldrananess og Grímseyjar, og í óbirtri dagbók hans frá 1973 þriggja annarra, Árness, Reykjaneshyrnu og Ennishöfða. Höfundar þessarar greinar hafa rannsakað fuglalíf í Strandasýslu síðan 1987/ m.a. skráð teistubyggðir, og frá 1996 hafa nokkrar byggðir við Steingrímsfjörð og Kollafjörð verið vaktaðar sér- staklega.8-9 Árin 1987-1994 könnuðum við varpútbreiðslu fugla við Stein- grímsfjörð og nágrenni þar sem not- að var 10x10 km reitakerfi.6 í ljós kom að veruleg breyting hafði orð- ið á varpútbreiðslu teistu á þessum slóðum síðustu áratugi. Teistu- byggðir höfðu liðið undir lok eða dregist saman. Okkur lék forvitni á að vita hvort teistum hefði raun- verulega fækkað eða þær flutt sig til og hverjar orsakir breytingarinnar væru. í þessari ritgerð er ætlunin að fjalla um breytingar á stofnstærð og útbreiðslu teistu í Strandasýslu undangengna hálfa öld. RAN N SÓ KNARS VÆÐIÐ Rannsóknin var gerð í Strandasýslu sunnan Ingólfsfjarðar (3. mynd). Um er að ræða u.þ.b. 290 km strandlengju frá Munaðarnesi við Ingólfsfjörð og suður í botn Hrúta- fjarðar en teista verpur eingöngu við ströndina, annaðhvort í landi eða í eyjum og skerjum. Öll er ströndin vogskorin og fjöldi eyja, hólma og skerja er á svæðinu. Langstærsta eyin er Grímsey í mynni Steingrímsfjarðar. Vegur fylgir víðast hvar ströndinni en er þó sumstaðar allfjarri sjó (mest um 5 km) þar sem farið er yfir hálsa. Á norðurhluta svæðisins er víða sæ- bratt og klettótt, en sunnan Bjarnar- fjarðar er yfirleitt láglent eða lág- lendisræma með ströndinni. Á norðanverðu svæðinu hefur fólki fækkað á undanförnum ára- tugum og margar jarðir farið í eyði. Á sumum eyðijörðum er sumardvöl og hlunnindi víða nýtt, svo sem æð- arvarp og reki. Grásleppuveiði (teistur farast mikið í grásleppunet- um) er stunduð á öllu svæðinu, nema síst í innanverðum Hrútafirði. Varpsvæði (e. colony) er hér skil- greint sem svæði þar sem teistu- varp er eða var og afmarkast af landslagi eða fjarlægð frá næsta varpsvæði (a.m.k. 1 km). Innan varpsvæða var greint á milli byggða (e. subcolonies), sem gefur til kynna blettótta dreifingu varps innan varpsvæðis (2. viðauki). Byggð er eitt eða fleiri hreiður á afmörkuðu svæði. Varpsvæðin eru kennd við jarðir eða kennileiti í samræmi við þau heiti sem heimildarmenn okkar notuðu. ÁÐFERÐIR í kjölfar þess að við könnuðum varpútbreiðslu fugla við Stein- grímsfjörð og nágrenni árin 1987-19946 hófum við árið 1995 skipulega skráningu teistuvarpa á 70

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.