Náttúrufræðingurinn - 2006, Qupperneq 17

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
2. tafla. Endurheimtur 60 merktra teistna. (n = 1688). - Recoveries (dead birds and controls) ofringd Black Guillemots.
Endurheimtur / Recoveries Ungi / Fullvaxinn / Alls / %
Young Grown Total
Fannst dauður í hreiðri / Found dead in nest 7 7 12
Hrognkelsanet / Lumpsucker nets 21 21 36
Silunganet / Trout net 2 2 3
Skotinn á sjó / Shot at sea 13 13 22
Fundin rytja / Carcass found 2 2 3
Drepinn af mink / Killed by mink 2 1 3 5
Drepinn af sel / Killed by seal 1 1 2
Endurheimtur á hreiðri / Recovered on nest 11 11 19

Alls / Total 9 51 60 100
færum) voru 61% af endurheimtun-
um.
Grásleppuveiðar jukust mjög upp
úr 1950 og sjómenn á Gjögri sögðu
teistu hafa komið „óhemju mikið" í
grásleppunet á árum áður (ATh,
GJ). í dagbók Finns Guðmundsson-
ar 1973 [ferð um Strandirj er getið
fugladauða í netum: „að meira
kæmi í þau af æðarfugli en teistu en
samt ótrúlega mikið af teistu".
Vafalítið hafa grásleppuveiðar
haft áhrif á teistustofninn en sam-
kvæmt rannsóknum í Breiðafirði
virtust grásleppuveiðar einar og sér
ekki duga til að skýra breytingar á
varpstofninum.10'17 Þá virðast skot-
veiðar á teistu vera miklar á lands-
vísu miðað við stofnstærð eins og
áður er getið.
Samkeppni um varpstaði
Ætla má að fækkun teistu í Grímsey
hafi stafað af mikilli fjölgun lunda
þar á sama tíma, en hann er talinn
ryðja teistunni frá í samkeppni um
varpholur.3 í Flatey á Breiðafirði
hefur þess oft orðið vart að lundi
hafi rutt út teistueggjum og er áber-
andi að varpholur teistu og lunda
skarast yfirleitt aldrei þótt þessar
tegundir verpi í sömu urðum (ÆP
2004). Fyrrum var talsvert lunda-
varp í Árnesey en teistuvarpið var
aðallega í landi (BVa,VB 1995). í
Eyjum var mikið lundavarp í eyjun-
um en lítilsháttar teistuvarp í skerj-
um við land (BS, EÞG 1995). Sama
er eða var víðar á svæðinu, lundinn
í eyjunum en teistan í landi, t.d. í
Kollafjarðarnesi (SM 1996), Brodda-
nesi (TH,JS 1995) og við Bæ í Hrúta-
firði (SGB 2003).
Fýl hefur fjölgað mikið og út-
breiðsla hans aukist mjög á rann-
sóknarsvæðinu síðan um miðja síð-
ustu öld þótt erfitt sé að tengja þá
þróun við hnignun teistustofnsins.
Fýlar hafa sest að í klettum þar sem
teistuvarp var, t.d. Kofuklettum,
Kaldbakshorni og víðar.
Breytingar á fæðuframboði
Teistan tekur viðurværi sitt einkum
af grunnsævi, bæði fiska og hrygg-
leysingja. Rækja Pandalus borealis
er mikilvæg fæða fullorðinna fugla
og síli Ammodytes spp. er sérlega
mikilvæg fæða fyrir unga í hreiðri,
en hlutdeild sprettfisks (skerjastein-
bíts) Blennius pholis (1. mynd)
eykst er þeir stækka.2 Að sögn hefur
borið lítið á síli á síðari áratugum
miðað við það sem áður var og
rækja hætti að veiðast upp úr 1995
samfara aukinni þorskgengd Gadus
morrhua inn á firði (UR 2000). Að
öðru leyti eru breytingar á lífríki
grunnsævis á undanförnum áratug-
um lítt þekktar.
Lundalús
Talið er að lundalús geti haft áhrif á
afkomu teistuunga þar sem mikið
er um hana, einkum óbeint með því
að valda sýkingu (Ævar Petersen,
óbirt gögn). Lundalús fannst aðeins
í litlum mæli, eða í 4,8% athugaðra
teistuhreiðra (n = 805), og oftast
voru fáar lýs (1-3) á hverjum unga.
Lús var einkum bundin við eina
byggð á Kirkjubólsvarpsvæðinu.
Niðurlag
Ekki er vitað til þess að ný vörp hafi
orðið til á rannsóknarsvæðinu eða í
nágrenni þess nema á Kirkjubóli-
Heydalsá og gæti þar verið um að-
flutning að ræða, t.d. frá Grímsey.19
Á Heggstaðanesi austan Húnaflóa
virðist sama þróun hafa átt sér stað,
teistum hefur fækkað og byggðir
lagst af (ÞB 2004). í Ögurhólmum
við ísafjarðardjúp hvarf stórt teistu-
varp á síðari hluta síðustu aldar en
samfara því er talið að teistu hafi
fjölgað í Æðey og Vigur (BV 1996).
I Flatey á Breiðafirði fjölgaði teistu
mjög á árabilinu 1966-1977, um
sama leyti og minkur náði fótfestu á
77