Náttúrufræðingurinn - 2006, Qupperneq 53

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
borstjóri (umsjónarmaður) á högg-
bornum eftir að Jonas Popp fór aft-
ur utan eftir aðeins rúma mánaðar-
dvöl í Reykjavík.21 Þegar hætt var að
bora, líklega í nóvember haustið
1907, var holan orðin yfir 70 metra
djúp, eða 230 dönsk fet. Eitt danskt
fet er 0,3139 metrar.
Hér er gert ráð fyrir því að með
þýska höggbornum hafi aðeins ver-
ið boruð ein hola en Arnór Arnason
fullyrðir að tvær holur hafi verið
boraðar með honum, án þess að
hann nefni dýpi nema á annarri hol-
unni.22
Sama gildir um þennan höggbor
sem þann fyrri að engin vél er lík-
legri á þessum tíma en einhver
meðfærileg glóðarhausvél til þess
að vera í hlutverki orkugjafans
langt úti í mýri. Það gefur augaleið
að ekki stóðu menn í því að flytja
gufuvél, þungan stálketil, kol og
vatn með bornum þegar glóðar-
hausvél dugði. Vissulega segir
Meyvant á Eiði í ævisögu sinni að
gufuvél hafi knúið borinn en ég
giska á að það sé misminni eða mis-
skilningur.
Sýni til greiningar voru um 300 að
tölu. Asgeir Torfason, efnafræðing-
ur landsins, greindi sýnin. Tvenn-
um sögum fer af gulli og öðrum
góðmálmum. Þorsteinn Kjarval
fullyrðir að vottur af gulli hafi fund-
ist í einu sýni. A fundi í Málmi 20.
júní 1908 lýsti Sturla Jónsson for-
maður stjórnar hins vegar betri afla
og vitnaði í Ásgeir Torfason. Gull
væri að finna í sýnum kringum 42
metra dýpi og silfur fyrir ofan og
neðan. Einnig hefði fundist sink í
nokkrum sýnum.23
Ekkert meira var borað með þess-
um þýska höggbor. Ekki þekki ég
neina mynd af honum. Auðvitað
kölluðu margir Reykvíkingar hann
á sínum tíma Gullborinn. Ekki má
samt rugla honum saman við Gull-
borinn sem fjallað er um í næsta
kafla.
Bormenn gengu frá höggbornum
til geymslu, skrúfuðu sundur,
smurðu og reifuðu. Líklega var
geymslustaðurinn í Gullmýrinni
SNIO J. HANSENS, FRÁ 1905
SNIÐ HELGA H. EIRÍKSS0NAR
Dagsett 2. maí 1923
0
Dýpi
20 -
■"."O
£l*
Mýri, mýrarjarðvcgur
Sandur og grjót
Berg,mishart
ÍT
jjVj. Kurlað berg, "leir eða öskublandað’
Berg, mishart
Sandsteinn
Hart berg
Harður sand- og leirsteinn
Mýkra
Harður sand- og leirsteinn
s
m
Leir og sandsteinn, skeljar
Harður sand- og leirsteinn
(Leir og sandur 3" þar í gull eða málmur. Borinn
Leir og sandur 3“ sem tekinn var upp sýndi
að hann hefði nuddast við
gull eða málm, þó ekki
nógtil neinnar rannsóknar
MjögharSur [Má,murj.
leirogjám 13"
Sandur ogleir
Leir, sandur, jám og málmur l*/4" + mjög harður leir og járn 3"
Leir, sandur, jám og málmur
3. mynd. Borholusnið úr Vatnsmýri. Snið-
iri eru gerð eftir borskýrslum frá 1905 og
1923. Engar borskýrslur hafa fundist um
borunina 1907. Holurnar eru skammt frá
hvor annarri og sömu jarðlögin sjást íþeim
báðum ofantil. Neðar eru þær ólíkari og þar
verður Hansen borstjóri var við gull við
borunina 1905 en Helgi H. Eirtksson finn-
uraðeins brennisteinsjárn (glópagull FeS2)
og brennisteinseir (koparkís CuFeS2) þegar
borað er 1923.
Mór
Hraunvölurogaur
Grásteinn
Lag af brunasandi og leir
Grásteinn
Grásvart hart basalt
Hart basalt
með smá leirlögum
Svartur sandleir
með hraungjallsflögum
Holótt brunahraun, basískt
Hart og þétt svart dólerít
Grár malarleir með steingerðum skeljum,
brennisteinsjámi og brennisteinseir
Jökulleir
Basalt með leirflögum
Jökulleir, fyrst Ijós, svo svartur
Fíngert, þétt hraungrjót
Botn
nálægt þar sem gamli Laufásvegur-
inn og Hafnarfjarðarvegurinn koma
saman. Árni Óla (1888-1979), rit-
höfundur og blaðamaður á Morg-
unblaðinu í áratugi, fullyrðir að
borinn hafi orðið ónýtur í nágrenni
gamla Hafnarfjarðarvegarins.24
Gullborinn
Margir Reykvíkingar töldu að ekki
væri fullreynt að finna gull í Gull-
mýrinni en leit með jarðborun var
ekki reynd næsta áratuginn og vel
það. Á þessum tíma höfðu orðið
113