Náttúrufræðingurinn - 2006, Page 55

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
4. mynd. Gullborinn frá 1922 á borholunni H-40 í Gufunesi. Það var síðasta holan sem boruð var meðþessum bor en það var árið 1965
Myndin er tekin vorið 1973 en fimm árum seinna var hann kominn á Árbæjarsafnið. (Ljósm. Snorri Þorvaldsson. Einkasafn Þ.J.)
aðeins 1 MW (1032 kW). Rafmagn
til ljósa í bænum gekk fyrir. Vinnsla
Elliðaárvirkjunar árið 1922 var að-
eins 3,04 GWh.34 Önnur aflvél 0,7
MW (688 kW) bættist við þegar árið
1923. Orka úr vatnsafli til iðnaðar
var á frumstigi. Rafmagnsþörf
Kolakranans við Reykjavíkurhöfn
tók t.d. stóran hluta af afli Elliðaár-
virkjunar á fyrstu árunum.
Málmleit hf. var komið í greiðslu-
þrot og borunum þess vegna sjálf-
hætt.
„JARÐHITAGULL"
Næstu árin stóð Gullborinn í Gull-
mýrinni engum til gagns en það átti
eftir að breytast. Einn hluthafa í
Málmleit var Guðmundur Ás-
björnsson (1880-1952) kaupmaður í
Reykjavík. Hann tók við embætti
forseta bæjarstjórnar af Sigurði
Jónssyni árið 1926 og gegndi því
um árabil. Á þessum árum vaknaði
áhugi manna að nýta jarðhitann í
Þvottalaugunum - ekki aðeins til
þvotta - heldur jafnvel til rafmagns-
framleiðslu. Heita vatnið kom um
aldir í sjálfrennsli til yfirborðs í
Þvottalaugunum.35
Það hefur ekki verið verra að
hluthafar Málmleitar voru áhrifa-
menn í bæjarstjórninni og þeir sáu
að Gullborinn gæti komið að gagni.
Með jarðborunum mátti án efa ná
meira af heitu vatni en náttúrulegt
sjálfrennsli gaf. Samningar gengu
fljótt fyrir sig og Rafmagnsveita
Reykjavíkur keypti Gullborinn vor-
ið 1928 og flutti inn í Þvottalaugar.
Boranir hófust 26. júní og alls voru
14 holur boraðar með honum þar
fram til ársins 1932. Niðurstaðan í
rannsóknunum var að gufu til raf-
magnsframleiðslu væri þar ekki að
fá en töluvert af vatni til húshitunar
- alls 23 lítrar á sekúndu og 92°C
heitt. Aðeins þurfti að dæla vatninu
til Reykjavíkur.
Heita vatnið hefur verið gulls
ígildi fyrir íbúa Reykjavíkur. í fram-
haldinu var lögð veita og hún tekin í
notkun í nóvember 1930 að nýreist-
um Austurbæjarbarnaskólanum á
Skólavörðuholtinu og mörgum öðr-
um húsum við Bergþórugötuna,
einnig í Landspítalanum og seinna í
Sundhöllina við Barónsstíg.
Sjálfrennsli er löngu hætt í Þvotta-
laugunum. Langt er nú niður á
vatnsborð heita vatnsins á jarðhita-
svæðinu.
Hitaveitan frá Þvottalaugunum,
oft nefnd Laugaveitan, var upphaf-
ið að Hitaveitu Reykjavíkur sem