Náttúrufræðingurinn - 1980, Qupperneq 16

gróðrarstöðvarinnar á vegum þess
komst verulegur kippur í trjáræktar-
áhuga á Akureyri og ber Lystigarðurinn
þar þvi framtaki fagurt vitni og reyndar
allt yfirbragð bæjarins.
Varðandi trjárækt i Reykjavík segir
Hákon Bjarnason fyrrverandi skóg-
ræktarstjóri í bók sinni „Ræktaðu garð-
inn þinn“ sem út kom síðasta ár:
f Reykjavík var fyrstu trjáplöntunum
plantaö við Innréttingarnar en þær urðu
að engu á skömmum tíma. Sá fyrsti sem
hafði erindi af sínu erfiöi var L.A.
Krieger stiftamtmaður. Hann lét
gróðursetja 3 eða 4 reyniviði við bústað
sinn sem var gamla Stjórnarráðshúsið við
Lækjargötu. Voru þeir um 4 fet á hæð
árið 1834 að sögn Englendings sem þá
var hér á ferð. Einn þessara reyniviða var
á lífi 1860 og var þá um 4 metrar á hæð
en hann hverfur úr sögunni fyrir 1865 og
veit enginn hvað honum hefur orðið að
aldurtila.
Trjárækt hefst að nýju í Reykjavík
þegar Sigríður Bogadóttir kona Péturs
biskups Péturssonar og Árni Thorsteins-
son landfógeti flytja til bæjarins um og
eftir miðja 19. öld. Létu þau sækja
reyniviði suður í Almenninga og gróður-
setja í garða sína. En þegar Schierbeck
landlæknir sest að í Reykjavík árið 1882
hefst trjárækt og margskonar garðrækt
til vegs og virðingar. Þeir Schierbeck og
Árni Thorsteinsson stofnuðu Hið ís-
lenska garðyrkjufélag árið 1885 og leiddi
það margt gott af sér i garðræktinni.
Mestu máli skipti þó, að árið 1890 réðst
Einar Helgason til Schierbecks þá 23 ára
að aldri. Einar lærði síðan garðyrkju í
Danmörku og kom til íslands árið 1898.
Þá var komið á fót gróðrarstöð í Reykja-
vík sem Einar veitti forstöðu fram til
1920 en fyrir starf hans óx trjáræktin í
Reykjavík að miklum mun.
Síðan hefur mikið vatn runnið til
sjávar og mörgum áfanganum náð.
Áhugi Reykvíkinga og skilningur á gildi
trjáræktar í görðum hefur stöðugt farið
vaxandi og segja má að borgin hafi mjög
breytt um svip til hins betra síðustu
áratugi.
En gefum Hákoni Bjarnasyni orðið
aftur. 1 afmælisriti Búnaðarbanka ís-
lands 1980 segir hann:
Á allra síðustu árum hafa fagrir garðar
vaxið upp um land allt. Margir hverjir
með hávöxnum trjám. Fjöldi manns
hefur því kynnst mætti trjánna í þvi að
veita skjól fyrir hvössum vindum og auka
mátt sólargeislanna. Svo kann að fara að
sum þessara trjáa vinni sér forna helgi á
ný. En garðtrén vikka líka sjónhring
okkar. Þau sýna svo að ekki veröur um
villst að skjólbelti umhverfis ræktunar-
lönd geti bæði aukið uppskeruna og gert
hana árvissari. Þegar garðtrén verða há
og gild mun það varla fara fram hjá
neinum að hér á landi geta vaxið tré í
skógum og til fullkominna viðarnytja.
Víðlendir skógar gefa margfalt meiri
nytjar af sér en allur almenningur gerir
sér ljóst. Þeir eru hlíf og skjól fyrir lág-
vaxnari gróður og margskonar dýralíf,
auka frjósemi jarðvegs, vernda hann
gegn hvers konar skemmdum og upp-
blæstri, miðla úrkomuna, draga úr
skriðuhættu og milda veðráttuna. Ekkert
af þessum gæðum er unnt að mæla með
nákvæmni eða meta til fjár enda þótt
þau liggi í augum uppi.
Hins vegar vaxa trén á ári hverju og
viðurinn sem af þeim fæst er mælanlegur
og hann má nýta til fjár. Skógar cru lind
hráefna sem er gulli betri og sú lind þarf
aldrei að þrjóta, ef rétt er með hana farið.
Skógrækt á að haga á þann veg að menn
hirði aðeins þann við sem að öðrum kosti
flyti af nægtaborði náttúrunnar, og
grisjun og skógarhögg á að fara svo fram
að nýr skógur vaxi upp sjálfsáinn og
ungviðið komist á legg af sjálfsdáðum.
Rétt meðferð og ræktun skóga er hvað
næst því að vera eilífðarvél en slík tæki
hafa verið óskadraumur mannkynsins í
margar aldir . . .
Hér á landi hefur almenningur haft
litla trú á skógrækt til viðarnytja fram að
þessu. Ástæðurnar eru margar og of langt
10