Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 11

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 11
þegar fjörumörk í 28 m y.s. mynduð- ust austan í Viðborðsfjalli. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir tókst ekki að finna sjávarborðsmenjar í 60 m y.s. við Viðborðsfjall eða mynni Laxárdals og Bergárdals en í þeirri hæð eru fjörumörk á jarðfræði- korti Helga Torfasonar (1985). Jón Jónsson (1957) ákvarðaði hæð efstu fjörumarka í Laxárdal 41,5 m y.s. og eru þau því 3-4 m lægri í mælingum hans en okkar. Lón Svæðið takmarkast að sunnan af Vestur-Horni og að norðan af Sel- löndum, sunnan Alftafjarðar. Frá Papafirði og að Jökulsá í Lóni er hæð efstu fjörumarka á bilinu 35-40 m y.s, hæst syðst en lægst í mynni Gjádals. Frá Jökulsá og austur að Austur- Horni er hæð efstu fjörumarka á bil- inu 48-52 m y.s. Þetta eru um það bil sömu hæðir og Þorvaldur Thoroddsen (1905-06) og Jón Jónsson (1957) nefna, en um 10 m hærri en Árni Hjartarson o. fl. (1981) geta um norð- an Jökulsár. Fjörumörk í 60 m y.s. (Helgi Torfason 1985) fundust ekki í Lóni. Marktækur munur er á hæð fjöru- marka sunnan og norðan Jökulsár og er hann skýrður á sama hátt og í Hornafirði, þ.e. að jöklar hafi náð út úr mynni dalanna og í sjó fram sunnan Jökulsár og út undir Brekku í núver- andi farvegi árinnar. Norðan Jökulsár og austur að Austur-Horni var þessu öðruvísi farið. Jöklar í Bæjardal, Reyðarárdal, Össurárdal og sunnan í Lónsheiði náðu á þeim tíma út undir mynni dalanna. Fjörumörk mynduðst milli dalanna og setlög hlóðust upp framan við jöklana. Hæð þessara fjörumarka er um 50 m y.s. Norðan Austur-Horns; í Hvaldal, Mælifellsdal og við Fauská, er hæð efstu fjörumarka 42 m, 50 m og 42 m y.s. Þetta sýnir, að þegar sjáv- arborð stóð um 50 m ofan við núver- andi sjávarmál í norðurhluta Lóns, náðu jöklar út úr mynni Hvaldals og dalsins við Fauská en aðeins út undir mynni Mælifellsdals. Framan við jök- ulinn í Mælifellsdal mynduðust setlög í sjó en ofan á þeim er um 6 m þykkur jökulruðningur. Setlögin ná upp í um 50 m y.s. en jökulruðningurinn í um 56 m y.s. Síðar, þegar sjávarborð hafði lækk- að um 11 m, mynduðust efstu fjöru- mörk sunnan Jökulsár og í Hvaldal og við Fauská. Það bendir ótvírætt til þess, að jöklar höfðu hörfað þegar lægri fjörumörkin mynduðust. Álftafjörður í ytri hluta Álftafjarðar milli Þvottár og Starmýrar að sunnan og á Melrakkanesi að norðan er hæð efstu fjörumarka 38 m y.s. en fer vaxandi til vesturs og er orðin 46 m y.s. inni undir fjarðarbotni. I mynni Hofs- dals og Geithellnadals er hæð efstu fjörumarka aftur á móti í urn 30 m y.s. Sú mikla breyting sem verður á hæð efstu fjörumarka inn með Álftafirði (úr 38 m í 46 m y.s.) er alls ekki óeðlileg. Það verður ljóst, þegar hæð efstu fjörumarka er varpað á lóðrétt plan samhliða stefnu Hofsdals og Geithellnadals, að hæð fjörumarka fer vaxandi inn með firðinum. Það endur- speglar meiri bælingu landsins undan fargi jöklanna vegna meiri jökul- þykktar inn til landsins. Hæð efstu fjörumarka innan við botn fjarðarins er um 15 m lægri en skammt þar utan við. Þessi rnunur verður best skýrður á þann veg, að þegar efri fjörumörkin mynduðust náðu jöklar út úr mynni Hofsdals og Geithellnadals. Þegar þessir jöklar 65
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.