Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1988, Blaðsíða 33

Náttúrufræðingurinn - 1988, Blaðsíða 33
Jón Jónsson Hestgerðismúli í Suðursveit INNGANGUR í austanverðri Suðursveit gengur all hár múli fram úr meginhálendinu. Á korti herforingjaráðsins 1:100.000 er hann nefndur Borgarhafnarfjall, en svo virtist mér sem Hestgerðismúli væri fremur notað af heimamönnum. Múlinn tekur nafn af bænum Hest- gerði, sem framan undir honum stendur, en skiftar skoðnanir hafa ver- ið uppi um það bæjarnafn, eins og meistari Þórbergur greinir frá í einu rita sinna. Ekki verður hér tekin af- staða til slíkra ágreiningsmála, enda virðast þau ekki eiga heima í Suður- sveit, eða vera þaðan ættuð. Þarna mun vera skemmmst milli fjalls og fjöru í Austur-Skaftafellssýslu að Vestra Horni fráteknu. Líklegt þykir mér að nokkrir þeirra er um veginn fara, muni veita því athygli að þetta fjall sker sig verulega úr að út- liti. Það er mest áberandi þegar kom- ið er vestanfrá og einkum ef sól er komin í vestur. Hér á eftir verður gerð tilraun til að draga fram nokkur af höfuðatriðunum í jarðfræði þessa fjalls, en byggð er sú tilraun einkum á athugunum, sem gerðar voru 1958 og 1962. FYRRI ATHUGANIR Nokkuð hefur áður verið ritað um Hestgerðismúla. Helgi Torfason hefur bent mér á að fyrstur þeirra muni vera Eugene Robert (1840), en hann var jarðfræðingurinn í hinum mikla franska leiðangri undir stjórn Paul Gaimards á árunum 1835-1836. Til heiðurs Páli þessum orti Jónas Hall- grímsson sitt fræga ljóð, sem hefst á orðunum: „Þú stóðst á tindi Heklu hám“. í riti Roberts og félaga hans, teiknarans A. Mayers má fylgja þeim austur strandlengju suðurlandsins, en hér skal aðeins staldrað við með þeim undir Hestgerðismúla. Mayer hefur teiknað tvær myndir af fjallinu (pl. 88 Atlas pittoresque). Sú fyrri virðist vera teiknuð vestan frá, en hin neðan við bæinn framan undir Múlanum. Sú síðari er betri, en hvorug verður talin góð né heldur gefa rétta mynd af útliti fjallsins. Af frásögninni er næsta ljóst að Robert (1840, bls. 240) hefur geng- ið á fjallið og skoðað bergmyndanirn- ar næsta vel. Fjallið hefnir hann Hest- gerðis-Fjall, en bergtegundina nefnir hann „mimosite" en það orð var áður fyrr nokkuð notað, einkum í frönsk- um ritum, um dökkt eða brúnleitt basalt. Um efsta hluta bergsins notar hann orðið „peperino“, en það orð er stundum haft um brotaberg af nokkuð mismunandi gerð, og má með nokkr- um rétti heimfæra það uppá efsta hluta Hestgerðismúla, („partie super- ieure d’Hestgerðis-Fjall“). Lýsing Roberts er mun betri en þeirra tveggja, sem næst á eftir koma, en það er Þorvaldur Thoroddsen, en hann segir í Ferðabók III (1914) „efst í Náttúrufræðingurinn 58 (2), bls. 87-96, 1988. 87
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.