Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 47

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 47
Ólafur Arnalds Jarðvegur á ógrónu landi INNGANGUR Á íslandi hefur átt sér stað gífurleg jarðvegseyðing frá því að landið var numið. Talið er að á þessum tíma hafi tapast um 40.000 ferkílómetrar gróins lands. Til viðbótar eru um 18.000 fer- kílómetrar lands sem hafa líklega aldrei gróið eftir ísöldina (Ingvi Þorsteinsson, 1978), svo að samtals er ógróið land um 58.000 ferkílómetrar, eða nálægt 58% af heildarflatarmáli landsins. Jarðvegi á ógrónu landi hefur lítill gaumur verið gefinn hérlendis. Björn Jóhannesson (1960) kannaði nokkur snið á ógrónu landi. Hann fann að ólífrænn jarðvegur hefur nokkra jón- rýmd þrátt fyrir skort á leirögnum og lífrænum efnum. Þá kannaði Elín Gunnlaugsdóttir (1982) jarðveg á söndum í tengslum við uppgræðslu- rannsóknir. Romans o.fl. (1980) rann- sökuðu jarðvegsmyndun á jökulurð við Breiðamerkurjökul, einkum með tilliti til örforma og hreyfingar silts í jarðvegssniðum. Lýsingar á sniðum á Breiðamerkursandi er einnig að finna í grein eftir Boulton og Dent (1974), þótt rannsóknir þeirra væru setlaga- fræðilegs eðlis. Yfirborðsmynstur, bæði á grónu og ógrónu landi, hafa verið allmikið rannsökuð hérlendis, sem og ýmis ferli er orsakast af frost- verkan. Má þar nefna rannsóknir Sig- urðar Þórarinssonar (t.d. 1964) auk ýmissa útlendinga, t.d. Schunke (1975) og Friedman o.fl. (1971). Þekking á jarðvegi á ógrónu landi er ekki síst mikilvæg vegna þess að nauðsynlegt er að kunna skil á eðli þess lands sem tekið er til upp- græðslu. Hér á eftir verður gerð grein fyrir rannsóknum á örfoka landi, sem að mestu fóru fram 1985 og 1986. Rannsóknir þessar voru unnar með tilstyrk Vísindasjóðs íslands, en einn- ig að hluta fyrir tilstuðlan Landsvirkj- unar. í fyrsta skipti sem hér eru notuð fræðiorð, sem ástæða þykir að skýra með sambærilegu erlendu fræðiheiti, eru þau skáletruð. í viðauka er skrá með þessum hugtökum á ensku og ís- lensku. Stuðst er við þýðingar í ýms- um ritum, en þó helst bókina „Is- lenskur jarðvegur“ eftir Björn Jó- hannesson (1960) og „Jarðvegsfræði" eftir Árna Snæbjörnsson og Óttar Geirsson (1980). FLOKKUN OG ÚTBREIÐSLA ÓGRÓINS LANDS Nokkrar tilraunir hafa verið gerðar til að flokka ógróið land. Björn Jó- hannesson (1960) skipti því í eftirtalda flokka: foksanda, fjörusanda, jökuls- ársanda, mela og grjót, fjalllendi og hraun. Við gerð gróðurkorta á Rann- sóknastofnun landbúnaðarins er ógrónu landi skipt í: mela, hraun, moldir, þurrar áreyrar, blautar áreyr- ar, sanda og vikra og að síðustu annað ógróið land. Þegar hafnar voru upp- Náttúrufræðingurinn 58 (2), bls. 101-116, 1988. 101
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.