Náttúrufræðingurinn - 1941, Side 65

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
159
Vatnsflöturinn er um 9,5 km2, og er þá mælt eftir uppdrætti
herforingjaráðsins danska, sem gerður er samkv. mælingu frá
1908, en þá var mjög hátt í vatninu. Árið 1930 var vatnið ail-
m:klu minna. Þá var 'þurr fjara framan við Innri-Stapa, norður
vík vatnsins, Lambhagatjörn, þuir með öllu, sivo að hvergi sá
þar vatn, en að sunnan vatnaði aðeins inn fyrir tangana, sem
afmarka víkina, er gengur upp að Nýjalandi. Telst mér svo til,
að þá hafi flatarmál vatnsins verið um 8,65 km2 eða nærri 90
ha minni en þá, er mest er í vatninu.
BOTN.
í öllu megindýpi vatnsins er -leirtootn iOg raunar víðast þar,
sem dýpi er 15 m eða meira. Út frá Syðri-Stapa eru iþó hamrar
og stórgrýti að minnsta kostd niður á 40 m dýpi. Leirinn á vatns-
botninum er límkenndur og mislitur, víðast gráblár eð-a grár, en
sums staðar þó svartur, rauðleitur eða mógulur. Hann reyndist
að langmestu leyti ólífrænn, enda mun hann vera veðrað mó-
ber-g og h-afa borizt í vatnið með'vindi og í leysingum. Nokkuð
er hann þó blandaður rotleifum (detritus) og eskilögnum (dia-
tomea), og sunnan til í vat'ninu reyndist í honum vottur af
brenni-steini. Á grunnunum er sandur í botni eða leir, en grjót
næst landinu og sums staðar móbergsklappir alllangt úti. Ofan
á sandinu-m er víðast mógrátt lag eða ihimna, o-g kveður þar
mest að lífrœnum e-fnum, rotleifum og eskilögnum. í víkun-um
undir Sveifluhálsi er dökkur vikursandur, léttur og hvarflandi
fyrir öldugangi. Við báða enda vatnsins og víkina sunnan við
Lamtohaga er kastmöl í fjörum og <út þaðan í vatnið. Hefir
öldurótið orpið henni upp í granda og malargarða.
FJARA.
Við suðvesturlandið er fjaran víðast föst, og er þar víðast
grjót, en sums staðar klappir.Svo er og við stapana báða, Lamba-
tanga, Geithöfða og Lambhaga, nema hvað þar eru ha-mrar víð-
ast. í víkunum beggja vegna við Syðri-Stapa er dökkur vikur-
sandur mjög laus, en malarfjörur við vatnsendana, eins og áður
getur.
HITI.
Þiá daga, er ég dvaldist við vatnið, reyndist yfirtoorðshiti þess
um 10° C eða mjög hinn sami og meðalhiti loftsins í júlámán.,