Náttúrufræðingurinn - 1941, Blaðsíða 74

166
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
geta, að eftir munnmælunum eiga tjarnirnar hjá Straumi í
Hraunum að hækka og lækka að sama skapi sem vatnið. Guð-
mundur í Nýjabæ kvaðst hafa tekict eftir því, að þetta væri rétt,
og auk 'þess taldi hann að vötnin hjá Krísuvík, Grænavatn og
Gestsstaðavatn, væru sams konar breytingum háð, en breyting-
arnar væru þar minni en í Kleifarvatni. í sömu átt benda at-
huganir, sem ég hefi gert við Rauðavatn í Mosfellssveit. Árið
1931 setti ég þar merkd, og næstu árin virtist vatnið breytast á
sama hátt og Kleifarvatn, aðeins í mrnna mæli. En síðan 1937
hefi ég ekki getað fundið merkið, og mun það hafa verið tekið.
Varð því ekki af mælingum eftir það.
Samkvæmt munnmælunum, er breytingaskeið Kleifarvatns 5
árum lengra en tímabil Briickners, en ekki er ósennilegt, að þar
skeiki munnmælunum, enda þótt þau séu rétt í meginatriðum,
og telji þau ibreytingaskeiðið fremur í fullum áratug en hálfum.
Ekki skiiptir það heldur máli, iþó að síðasta ihækkunarskeið vatns-
ins hafi reynzt 20 ár, iþví að sumir votviðrakaflar Bruckners
voru svo langir.
Hér virðist því, að öllu athuguðu, fengin viðunandi skýring á
breytingum Kleifarvatns. Vitanlega verður Iþó að halda rann-
sóknum áfram, unz úrskurður fæst, og iþarf að mæla jöfnum
höndum úrkomu og vatnshæð. Varla mun mega mæla sjaldnar
en einu sinni í mánuði, enda er slíkt sæmilega auðsótt, þar sem
ágætur vegur er kominn að vatninu. Jafnframt þarf að mæla
önnur vötn til samaniburðar, og má benda á Rauðavatn og Kerið
í Grímsnesi sem vel fallin til þess, þv; að þau eru óliík að gerð
og liggja hið ibezta við samgöngum.
Ekki er unnt að skiljast við þetta mál, án þess að geta um
mer'kilega athugun, sem Ólafur Friðriksson hefir gert við Kleif-
arvatn. Árið 1938 kom hann að ósnum, sem verður milli aðal-
vatnsins og víkurinnar í norðurenda þess, Lambhagatjarnar. Sá
'hann þá, að straumur er í ósnum, og rennur úr vatninu inn í
víkina. Ég hefi síðar gengið úr skugga um, að þetta er réitt, og
er ósinn raunar lygn lækur eða stokkur. Af þessari athugun dró
Ólafur þá ályktun, að í víkinni væri einhvers konar svelgur, er
kyngdi jafnmiklu og inn streymdi um ósinn.
Árið 1930 var Lambhagatjörn þurr með öllu. Gekk ég þá um
botn hennar allan. Það er sléttur leirbotn, og sér þar engin merki
svelgs né annars afrennslis. Eftir það lækkaði vatnið enn í tvö
ár, eins og áður segir, og hlýtur annað að hafa valdið þeirri