Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 23

Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 23
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 157 iil að standast þurk og kuida. — Margar fjalljurtir þola mikinn kulda. Lambagrasþúfa hefir verið lálin inn í isstykki og gadd- frosið þar, en komið óskemmd úr þeirri raun. Fjallasmári hefir revnzt þola 19° frost á herangri. Kuldaþol þessarra tegunda virð- ist standa í sambandi við þá slaðreynd að mikið er af sykri í frumum þeirra. Ekki eru samt allar l'jallajurtir sérlega kulda- þolnar. Snjórinn verndar margar jurtir að vetrinum, án lians mundu þær frjósa í hel. Snjórinn hlífir ekki einungis gegn kulda, lieldur ver líka fyrir ofþornun og næðingum. Jafnvel þunnt snjó- lag hlífir jörðinni fyrir talsverðum frostakafla að vetrinum. í fjaillendi og norðlægum löndum liggur %—1 m þykkur snjór stundum alllengi á stórum svæðum. Undir skaflinum lialda þá jurtirnar áfram að vaxa og koma skrúðgrænar undan snjónum að vorinu. Er það alkunnugt á íslandi í útkjálkasveitum. Þess vegna er alls ekki víst, að jurt ofan úr háfjalli þoli að vaxa á her- angri niður á láglendi, þótt undarlegt kunni að virðast í fljótu bragði. Helzt þola slikt þúfujurtir t. d. liollasóley og steinbrjót- ar og dvergrunnar með leðurkenndum blöðum eins og sortulyng eða þá mjög smáblaðaðir runnar, einir, krækilyng o. fl. Margar fjallajurtir þola illa þurrka á sumruni og kalda storma á veturna. Frostið í jarðveginum rænir raka úr moldinni. Vindarnir setja loftið í hreyfingu, flytja rakaloftið burtu og flýta þannig fjæir út- gufun úr jurtum. (Eins og þegar við blásum á beitan mat). Verð- ur ofþornun oft jurtunum að bana. Er það algengt á Islandi, t. d. á trjágróðri, þar sem næðingssamt er. Gróðurinn leilar ýmissa bragða til að draga úr útgufuninni. Hárin sem gera grávíðir og' loðvíðir sérkennilegan að lit, eru mikil vörn gegn ofmikilli útguf- un. Þúfuvöxtur steinbrjótanna, lambagrassins o. fl. veitir sams- lconar vörn. Af sömu ástæðum er fjallagróðrinum hentast að hrevkja sér ekki hátt, enda er Iiann venjulega lágur í loftinu. Franski grasafræðingurinn Bonnier gerði vaxtarstaða-tilraunir á allmörgum jurtategundum. Hann ræklaði sömu jurtirnar hæði á láglendi og upp til fjalla til að sjá muninn, sem ólík kjör höfðu í för með sér. Tegundirnar urðu jafnan mun lágvaxnari lil fjalla, náðu slundum aðeins 1/10 af láglendishæð sinni og urðu lílca oft loðnari en ella. En ræturnar rýrnuðu engan vegin að sama skai>i uppi í fjalllendinu. Yfirborð þeirra reyndist tiltölulega stærra þar en niðri á láglendinu. Blóm fjallajurta eru líka blutfallslega stór. Þau verða jafnvel stundum stærri þar, heldur en blóm sömu teg- unda i lágsveitum (steinbrjótar o. fl.). Norðlæg lönd jafngilda að mestu fjalllendum suðlægari landa að þessu leyti.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.