Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 36

Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 36
170 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN Sigurður Pétursson: Náttúrulögmál og mannasetningar. Það má vafalaust líta svo á, að allar ályktanir mannsins bæði fyrr og siðar séu mannasetningar, þ. e. séu orðnar lil i huga mannsins, án þess að ti’yggt sé, að þær hafi stoð í veruleikanum. Sumir heimspekingar eru jafnvel þeirrar skoðunar, að hlutirn- ir séu aðeins til sem hugmyndir, tilvera þeirra byggist á því, að þeir séu hugsaðir. Á Iiinn hóginn er þvi líka haldið fram, sem er miklu sennilegra, að til sé einhver veruleiki óháður mannlegri hugsun. Veruleiki, sem vér skynjum, en getum þó aldrei verið vissir um, livort vér skynjum rétt eða gerum oss rétta hugmynd um. Þegar vér tölum um náttúruna, þá eigum vér við þennan veruleika, og þau lögmál, sem hann er bundinn nefnum vér náttúrulögmál. Maðurinn hefir þá ákaflega einkennilegu ástriðu, að vilja fyrir alla muni gei-a sér grein fyrir tilverunni, fyrir náttúrunni og lög- málum hennar. Hann skoðar og rannsakar náttúruna, fyrst og fremst með þeim skynfærum, sem honum eru gefin, en auk þess með allskonar áhöldum, sem hann hefir hugsað upp og gert sér. Niðurstöður þeirra skynjana renna svo saman I hug- rnynd um verideikann eða af veruleikanum, sem aldrei verður þó sagt um með fullri vissu, hvort sé rétt eða röng. Yið marg- ítrekaða endurtekningu sömu skynjana og sömu niðurstaðna fara líkurnar fyrir því vaxandi, að hugmyndin sé rétt og að vér höf- um fundið eitt af lögmálum náttúrunnar. En'hvort sannleik- urinn er fundinn, það getum vér ekki vitað með vissu. „Hvað er sannleikur?“ átti Pílalus að hal'a spurt Krist forð- um, og svo liafa margir spurt síðan. Leitin að því rétta, sann- leiksleitin, er undii’rót allrar þekkingar, viðfangsefni allra vís- indalegra rannsókna. Þekking er einskonar safn af ályktunum, sem hafa misjafnlega mikið sannleiksgildi eftir þvi, hversu mörg og sterk rök liggja þeim til grundvallar. Vér gerum athuganir, drögum af þe.im ályktanir, leggjum fram tilgátur. Fleiri rök eru lögð fi’am til sönnunar, vissan fer vaxandi, tilgálan verður að kenningu og kenningin að síðustu að lögmáli. Vér getum litið svo á, að full vissa sé fengin fyrir því, að jörð- in hreyfist eftir vissu lögmáli umliverfis sólina. Fyrir daga Kop-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.