Náttúrufræðingurinn - 1952, Qupperneq 25

HVERFJALL
167
25. mynd. Lagskipt túff, vindsorfið hið efra, myndað á sarna hátt og Hverfjalls-
tiiffið, t suðausturhorni Oskju. — Slratijied tuff-breccia in the SE uiall of the
Askja caldera. (Úr Spethnrann 1908).
að svipaðri skoðun um myndun sprengigíganna á Auckland eiðinu
(Volcanoes as Landscáþe Forms, blaðsíðu 263—264). Ekki skal ég
neita því, að vatn hafi getað kornizt að þeirri bergkviku, sem mynd-
aði Hverfjall, en ég tel ekki líklegt, að grípa þurfi til slíkrar skýring-
ar. Athyglisvert er, að öll þau hraun úr eldstöðvum á Mývatnssvæð-
inu, sem þakin eru ösku frá Hverfjallsgosinu, eru ekki aðeins eldri
en öskulagið H3, heldur líka eldri en H4. Svo virðist því, sem eldar
hafi legið niðri á Mývatnssvæðinu um margar aldir, jafnvel árþús-
undir, áður en Hverfjall myndaðist, og að einmitt með Hverfjalls-
gosinu hefjist mikið gostímabil, er varir um langt skeið. En jrað er
algengt um eldstöðvar, að liggi þær nijög lengi niðri, verður næsta
gos eftir hvíldarskeiðið mjög explósívt og það án þess, að bein snert-
ing bergkvikunnar við vatn komi til greina. Það eru hægfara efna-
og eðlisbreytingar í bergkvikunni sjálfri, sem gera hana explósíva.