Náttúrufræðingurinn - 1952, Síða 33

FLJÚGANDI DISKAR
175
Eru. fljúgandi diskar í raun og veru til? ,,Vissulega,“ segir próf.
Menzel. „Þeir eru til á sama hátt og regnbogar. Ég hef séð þá sjálf-
ur.“ „En að telja, að þeir séu loftför mönnuð íbúunr annarra linatta,
er hliðstæð skýring og að telja eldinguna vopn guðsins Seifs.“ í stuttu
máli sagt, Menzel telur, að fyrirbrigði þau, senr nefnd eru fljúgandi
diskar, stafi oft af ljósbroti í loftinu, er liafi sína eðlilegu orsök.
Margar af þeim sögum, sem sagðar hafa verið af diskunum séu stór-
lega ýktar, eða jafnvel hugarburður og uppspuni frá rótum. Stund-
um lrafi verið um venjulegar flugvélar að ræða eða loftbelgi frá
veðurathugunarstöðvum, eða jafnvel pappírsblöð, sem svifið liafa
upp í loftið. En sem sagt, þar sem þessar orsakir liafa verið útilokað-
ar, þá hafi verið um að ræða endurkast á ljósgeislum frá misheitum
loftlögum.
Menzel bendir á þrjú atriði, sem séu einkennandi fyrir fljúgandi
diska, eins og þeim er oftast lýst. 1) Þeir fara ldjóðlaust. 2) Þeir
breyta mjög skyndilega um stefnu og fara oft miklar krókaleiðir.
3) Hraði þeirra er oft geysimikill, meiri en nokkur eldflaug getur
farið eða mannlegur líkami jrolað. Þessi einkenni geta vart átt við
nokkurn efniskenndan hlut. Aftur á móti geta þau vel átt við um
1 jósgeisla. Hugsum oss t. d. leitarljós. Ljósgeisli frá ljóskastara getur
farið með geysihraða yfir himinhvolfið, eins og sést nrjög vel, þegar
geislinn endurkastast frá skýjum.
Það er alkunna að ljósbrot í misheitum loftlögum getur orsakað
ýmsar sjónhverfingar, t. d. Iiillingar. Eða kannast ekki margir við
það, að hafa séð eins og spegiltæran vatnspoll í götunni, þegar þeir
hafa verið á ferð á sólheitum sumardegi. Þessi vatnspollur er ekkert
annað en mynd af lreiðum himninum, en geislarnir hafa endurkast-
ast frá lagi af heitu lofti, sem liggur í götunni. Endurkast sem þetta
er nefnt „algert endurkast", og á það sér stað, Jregar Ijósgeisli fer úr
þéttara efni í þynnra og stefnan er mjög skáhöll við flötinn. Heita
loftið í götunni, sem hitnað hefur við loftstrauminn frá jarðvegin-
um, er sólin hefur hitað upp, það er þynnra en kalda loftið, sem ofar
er. Hliðstæð jiessu er skýring sú, sem Menzel gefur á mörgum hinna
fljúgandi diska. Þeir verða til við algert endurkast frá ljósgjöfum á
jörðu niðri (t. d. bílljósum), j^egar Jieir sjást af jörðu, eða frá ljós-
gjöfum í loftinu (flugvélaljós, stjörnur), þegar þeir sjást úr lofti. Við
endurkast geislans kemur það stundum fyrir að hann dreifist svo
mjög, að frarn koma litir eins og í regnboganum. Og þar sem í ann-
arri rönd regnbogans er rauður litur, en í hinni blár, er eðlilegt að