Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1973, Qupperneq 22

Náttúrufræðingurinn - 1973, Qupperneq 22
14 NÁTTÚRUF RÆÐ1N G U RIN N landslagið þar sláandi líkt Jökulsárgljúfrum og datt þá í hug, að þau væru orðin til á sama hátt. 2. Nokkur helztu einkenni flóðfarvegs eftir hamfarahlaup. í stuttu máli má segja, að farvegir eftir hamfarahlaup einkenn- ist af tvennu. Annars vegar hefur hlaupið grafið farvegi í laus efni eða klöpp, en hins vegar hefur hlaupið lagt af sér aurburð mjög mismunandi að kornastærð, allt frá mélu og upp í órúnnuð stuðla- brot. Hvort orðið hefur söfnun efna eða gröftur, fer eítir halla flóðfarvegsins á hverjum stað og þar með straumhraða. Þar sem flóðið hefur grafið eru hlaupfarvegirnir ýmist grjót eða gljúfur. Þar sem söfnun hefur orðið í flóðfarveginum eru mjög stórar eyrar, aurfarvegir og malarhjallar, sem minna á strandlínur stöðuvatna. Þar sem farvegur er lítið grafinn í klöpp eru venjulega skolaðar klappir svolítið plokkaðar af vatninu og meira og minna stráðar björgum. Mörk skolaðra klappa og jökulruðnings, sem hylur land- ið utan flóðfarvegs, eru oftast glögg, og er því víða hægt að kort- leggja flóðmörkin. Svona flóðfarvegur er í Bandaríkjunum kallað- ur „scabland“ og er þar grafinn í löss jarðveg. Orðið „scabland" er eins konar skammaryrði bænda um land, sem er lítils virði. Ekkert íslenzkt orð er til yfir þetta, en á nokkrum stöðum við Jökulsá heita þessi svæði grjót og verður að telja eðlilegt að taka það upp í sömu merkingu og „scabland", þó að grjótin eigi líka við svæði, sem eru mjög grófkornóttar eyrar. Þar sem grjótin eru berust, virðist basaltið hafa plokkazt upp í stuðlabrotum. Líkjast þau þar oft jökulplokkuðu bergi og má jafnvel sjá þar rispur (Kristján Sæmundsson 1973). Stórkostlegast í sambandi við hamfarahlaup er myndun gljúfra. Þar hefur orðið gífurlegur gröftur og plokkun í mjög þéttu, heil- legu og fersku basalti. Þessi gljúfur eru breiðari en önnur. Áin, sem um þau rennur, ef hún er þá nokkur í dag, fyllir ekki allan botn þeirra, og víða renna árnar á eyrum inni í gljúfrinu. Eyrar og aurfarvegir einkennast af mikilli stærð þessara fyrir- bæra. Kornastærð framburðarins er mjög mismunandi allt frá stuðlabrotum og niður í sand. Víða fram með ílóðfarvegunum eru sléttir hjallar, myndaðir úr möl og sandi. Sérstaklega eru þeir í vögum og víkum, þar sem bú-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.