Náttúrufræðingurinn - 1974, Page 34

156
NÁTTÚRUFRÆÐ I N GURIN N
þessi tvö tégundaform tengd með milliliðum. Síðar (1893) telur
þessi sami höíundur hyggilegast að skoða möttuldoppuna og þang-
doppuna sem tvær vel aðgreindar tegundir. Johansen (1901) hygg-
ur, að möttuldoppan, sem hann nefnir Littorina arctica (Möller),
sé aðeins kaldsjávarafbrigði af þangdoppu.
Thorson (1941) álítur möttuldoppu og þangdoppu vera tvær teg-
undir, enda milliliðir þessara tveggja kuðunga fágætir.
Nordsieck (1968) telur möttuldoppuna sem afbrigði af þang-
doppu.
Sá, sem haft hefur víðtækasta þekkingu til brunns að bera á ís-
lenzkum lindýrum, var náttúrufræðingurinn Guðmundur G. Bárð-
arson (dáinn 1933). í einu af ritum sínurn (1920) ræðir hann meðal
annars um þangdoppuna og möttuldoppuna við vesturströnd ís-
lands. Um þessar tegundir segir hann: „Enda þótt ég telji hér
möttuldoppuna sérstaka tegund, þá er það álit mitt, að hún ætti
miklu fremur að skoðast sem afbrigði af þangdoppunni. Bæði hæð
hyrnunnar og mynztur skeljanna getur verið svo líkt hjá þessum
kuðungum, að örugg aðgreining tegundanna getur verið ófram-
kvæmanleg. Við nafngreiningu umræddra tegunda hef ég, segir
Guðmundur, stuðst við tvo meginþætti í útliti þeirra, en þeir eru
hlutföllin á milli hæðar og breiddar kuðungsins:
1. Til þangdoppu tel ég þau eintcik, þar sem mesta þvermál neðsta
vindings er rneira en mesta hæð frá hvirfli niður á munna-
brún.
2. Á hinn bóginn tel ég til möttuldoppu þau eintök, þar sem
mesta jrvermál neðsta vindings er jafnstórt eða minna en mesta
liæð frá hvirfli niður á munnabrún.
Onnur einkenni, sem hægt er lítillega að styðjast við, er mynztur-
gerð skeljanna. Mynztur möttuldoppunnar er jafngrófara en mynzt-
ur þangdoppunnar og hyrnan ofurlítið uppteygð (brjóstlaga). Vind-
ingar hyrnunnar eru kúptari og saumurinn dýpri en á þangdoppu.
Útbreiðsla þangdoppunnar hér við land nær frá Vestmannaeyj-
um, meðfram vesturströnd landsins og allt til Skutulsfjarðar. Á
öðrum stöðum er sjaldgælt að fyrirhitta lifandi eintök. Tegundin
er lítt afbrigðagjörn. Eina afbrigðið hérlendis er var. littoralis (L.)
og er fremur sjaldséð. I>að hefur útflatta hyrnu, og er engu líkara