Náttúrufræðingurinn - 1974, Page 46

168
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
þessa kalklags hefur átt sér stað rof, sem hefur fjarlægt hluta af
laginu og jafnvel krítinni, þar sem hún nær hæst á milli fiskileirs-
lægðanna. Síðan átti sér stað hörðnun á sjávarbotninum. Náði hún
allt að því 50 cm niður í lögin, bæði Cerithium-kalki'ð og krítina.
Harða lagið („hardground") er gegnumgrafið af botndýrum, eink-
um kröbbum og óreglulegum ígulkerum. Ofan á harða laginu taka
síðan við þykk lög af mosadýrakalki með boglægum, samanhang-
andi tinnulögum. Virðist sem hér sé upphaflega um mörg smárif
að ræða, sem teygja sig hvert inn á annað. Efst í Stevns Klint er
svo lag af jökulruðningi, en undir honum má hér og þar sjá linsur
af kalkbrotabergi. Jarðlögin í Stevns Klint má rekja um 12 km leið
í 20—41 m hárri opnu.
Mikið hefur fundizt af steingervingum í daníenlögunum, en
fánan er frábrugðin þeirri, sem finnst í krítarlögunum (Rosen-
krantz, 1966). Meðal svifvera eru mörkin mjög skörp. f því sam-
bandi má t. d. nefna, að hjá götungaættinni Globigerinidae komu
fram 3 nýjar og merkilegar ættkvíslir á daníen: Globigerina, Sub-
botina og Globoconusa. Globoconusa daubjergensis er einn af ein-
kennissteingervingum daníens.
Hjá lindýrum eru mörkin greinilegust. Meðal snigla og samloka
hurfu margar gamalkunnar ættkvíslir, en nýjar komu í staðinn.
Hjá samlokum t. d. hvarf hin áberandi ættkvísl Inoceramus, en
stærsta samlokutegund, sem ennþá er vitað um, tilheyrði þessari
ættkvísl. Inoceramus-skel, sem fannst fyrir nokkrum árum á Núgs-
suaq-skaga á Vestur-Grænlandi, í lögum frá krítartímabilinu, mæld-
ist þannig tæpir 2 m á lengd! Hjá nátílum (kolkrabbaættbálkur)
dóu út 5 ættkvíslir, en nýjar komu í staðinn, t. d. Hercoglossa og
er H. danica einn af einkennissteingervingum daníens. Ennþá
mikilvægara er þó, að ammónítar og belemnítar dóu algerlega út
við mörkin milli maastrichtíen og daníen og ná alls ekki upp í
daníen. Sömu sögu er að segja um ch'nósára.
Hér hefur aðeins verið stiklað á stóru varðandi breytingar í
dýraríkinu við mörkin milli maastrichtíen og daníen. Það hefði
mátt tína til ýmsa fleiri dýrahópa til þess að undirstrika mismun-
inn enn frekar. Þess er þó varla þörf. Steingervingafræðilega séð
eru þessi mörk ein þau greinilegustu í jarðsögunni, miklu greini-
legri en efri mörk daníens.
Eins og áður hefur verið minnzt á, átti sér stað afflæði á mörk-