Náttúrufræðingurinn - 1974, Síða 72

194
NÁTTÚRUFRÆÐ I NGURINN
frá upphafi byggðar). Af þessu leiðir, að takmarkandi áhrif gróðurs á fjölda
kvikfénaðar og mannfólks eru kannski ekki cins ljós og einföld eins og höf-
undur gefur til kynna. Þó verður því tæplega móti mælt, að hér er verðugt
rannsóknarefni á ferðinni, og alls ekki er Jrað ólíklegt, að hér sé eitthvert sam-
band á milli. Augljóst er, að vangaveltur af þessu tagi bjóða heim hringarök-
um, og auðvelt mun reynast að linika liér tölulegum forsendum til, þannig að
grundvallartölur falli að niðurstöðum.
Níundi kafli l>er heitið Hagræn vistfræði, en fjallar eingöngu um vandamál
grasræktar á Islandi, og er Jjví kaflafyrirsögn villandi. Tíundi kafli um skóg-
rækt og landgræðslu er einnig mjög í búfræðilegum anda og fjallar m. a. um
leiðir til að auka kjötframleiðslu hér á landi, án Jjess að gerð sé grein fyrir
neinni sérstakri Jjörf slíkrar framleiðsluaukningar, að öðru leyti en Jjví, að
höfundur virðist búast við því að enn eigi fólksfjöldi eftir að aukast á íslandi.
Mikið af ellefta kafla (Mengun) fjallar um rannsóknir á flúormengun, en
armarrar mengunar er aðeins stuttlega getið, einkum er lítið gert úr mengun
af völdum illgresis- og meindýraeiturs, svo og plastefna. Skilgreining höfundar:
„Mistur er samnefni yfir ýmsa mengun, sem berst út í lofthjúpinn frá iðnaðar-
svæðum" virðist ítokkuð hæpin. Notkun orðsins mengun (sumir rita meingun)
virðist á stundum mjög frjálsleg, t. d. virðist langsótt að telja aurburð jökuláa
til mengunar eins og hér er gert. Tólfti kafli, Náttúruvernd, er örstutt yfirlit
um náttúruverndarmál hér á landi og endar á þarfri luigvekju um nauðsyn
Jjess að viðhalda kerfisbundnu jafnvægi í íslenzkri náttúru.
Eftirmáli höfundar er gagnlegur Jjeim, er vildu kynna sér gerð Jjessarar bókar
og heimildagrundvijll. Skemmtilegt hefði verið, ef höfundur liefði rakið nánar
uppruna og faðerni orðsins vistfræði. í heimildaskrá segir: „Halldór Halldórs-
son, 1972: Er höfundur að orðinu vistfræði . . .“, en jafnframt er vísað í:
„Helgi Hallgrímsson, 1971: Vistfræði. Týli 1: 9—18.“ Þar segir Helgi Hallgríms-
son: „Mér vitanlega hefur Sturla Friðriksson notað Jjetta orð fyrstur, sbr. Frey,
aukablað um kal 1970.“ Hér er þó eitthvað málum blandið hjá Helga. Orðið
vistfræði kemur ekki fyrir í [jessari grein Sturlu Friðrikssonar. Að vísu er orðið
vist notað Jjar, en ökólógía er Jjýtt með átthagafræði.
í bókarlok eru registur um plöntur og dýranöfn, atriðisorð og staðanöfn.
Virðast Jjær skrár vera fremur hroðvirknislega unnar og langt frá Jjví að vera
tæmandi, Jjannig er t. d. vísað í æður á bls. 11. 51, 59, 90, en Somateria mollis■
sima aðeins á bls. 90.
Prentvillur eru allmargar, en líklega ekki fleiri í [jessari bók en gengur og
gerist. Þó er fullmikið af villum í latncskum heitum dýra og plantna, og nokkuð
er Jjað til baga, að latneskra nafna er ekki ætíð getið, einkum Jjegar um ræktar-
plöntur er að ræða, svo sem grastegundir og belgjurtir.
Bókina prýða fjölmargar myndir, bæði ljósmyndir og teikningar, og eru Jjær
flestar vel unnar og til prýði, auk þess sem sumar Jjeirra ljá bókinni skemmti-
lega persónulegan blæ. Nokkur galli er Jjað, að rnjög óvíða er vísað til mynda
í texta, og fljóta Jjví stundum með myndir, er lítt eða ekkert koma efni bókar-
innar við (t. d. myndir 18 og 19). Fáeinar myndir eru ekki fyllilega útskýrðar
eða rangt teiknaðar, t. d. mynd 59, 61, 68 og 92.