Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1977, Side 37

Náttúrufræðingurinn - 1977, Side 37
Jóhannes Björnsson, Ytri Tungu: Um örnefnaflutning á Tjörnesi Mörg íslensk örnefni eru hin mestu snilliyrði, skýr staðarlýsing eins og mynd á tjaldi og sunt vafalaust jafn- gömul landnáminu. Til þeirra hafa ýmsir íslensku- og sögugrúskarar sótt mikilsverðan feng. Smalanum og jarð- fræðingnum eru þau jafn nauðsynleg og skákmeistaranum heiti reitanna á taflborðinu. Okkur ber því að við- hafa rnikla aðgæslu í allri meðferð þeirra, forðast að afbaka þau, flytja úr stað, eða láta önnur ný skipa þeirra gantla rétta sæti. Allt slíkt er til tjóns. Því ntiður hendir þetta stundum jafnvel hina ágætustu menn, vegna ókunnugleika, og hefur þá venjulega reynst torsótt að leiðrétta villur, sem komist hafa inn á uppdrætti eða bæk- ur. Nýlega eignaðist ég ljósrit af rit- gerð Guðmundar G. Bárðarsonar, jarðfræðings: A Stratigraphical Sur- vey ol' the Pliocene Deposits at Tjör- nes in Northern Iceland, sem gefin var út í Kaupmannahöfn 1925 og hef- ur síðan verið eins konar biblía þeirra jarðfræðinga, er ritað hafa urn jarð- fræði Tjörness, og því ákaflega oft til hennar vitnað og upp úr henni tekið. Bókinni fylgir mjög stórt kort af eldri hluta Tjörneslaganna, sem Guðmund- ur rannsakaði ítarlega fyrstur manna. Á þetta kort liafa slæðst nokkrar vill- ur, sem síðan hafa verið endurteknar af öðrum, t. d. þýska jarðfræðingnum Friedrich Strauch (1963). Eftirfarandi athugasemdir mínar eru við það mið- aðar, að lesendur liafi áðurnefndan uppdrátt Guðmundar í höndum. Ég byrja þá við Köldukvísl og held norð- ur strandlengjuna. Guðmundur nefnir höfðann norð- an Köldukvíslar Tungugerðishöfða. Hann heitir Grœnhöfði og gras- hvammurinn framan í honum Hús- torfa, en ekki Tungugerðistorfa. Þar sér vel fyrir fjárhústóftum. Grasigrónum hjalla rétt norðan Rekár gefur Guðmundur nafnið Rek- árkinn. Þetta örnefni fellir Strauch niður, en tekur inn á kort sitt hið rétta: Sandhvilft. 1 Hringverstúninu, rétt sunnan bæj- ar, er uppspretta: Lindin, og frá henni lækur, sem myndað hefur tölu- vert gildrag, er vel sér fyrir í bakka- brúninni. Þessi læna heitir Lindar- lœkur, nefndur Hringverslækur á korti Guðmundar. Sýnilega hefur Strauch haft spurnir af Lindarlækjar- nafninu, því hann setur það niður sunnarlega í Hringvershvilft. Þar er enginn lækur. Annar lækur, sem er vatnsbólið á Náttúrufræðingurinn, 47 (1), 1977 31

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.