Náttúrufræðingurinn - 1978, Page 24

1953), en næsta lítil gögn hafa leg-
ið fyrir um þetta atriði. Það er þó
vitað, að teistur af íslenskum upp-
runa eru víða með ströndum íslands
á veturna. Er sú vitneskja fyrst og
fremst byggð á fuglum, sem safnað
hefur verið á ýmsurn stöðum um-
hverfis land, en eins og fyrr segir má
greina fullorðnar íslenskar teistur
með athugun á vængreitnum. f safni
Náttúrufræðistofnunar og höfundar
eru 28 fullorðnar teistur, sem safnað
hefur verið utan varptíma. Reyndust
allar vera af íslenskum uppruna.
Teistur á fyrsta vetri (fuglar með
doppótta vængreiti) reyndist yfirleitt
erfitt að greina til deilitegunda með
vissu, en sumar virtust vera islandicus.
Auk þessara ómerktu teista, þá liafa
nokkrir fuglar, merktir á íslandi sem
ungar eða fullorðnir fuglar, endur-
heimst við ísland utan varptíma.
í safni Náttúrufræðistofnunar er
einnig ein teista á fyrsta vetri, sem
örugglega er af erlendum uppruna.
Þessi fugl fellur vel að lýsingu Salo-
monsens (1944) á deilitegundinni
Cepphus grylle mandtii. Sú deiliteg-
und hefur miklu norðlægari út-
breiðslu en islandicus og verpur á
norðausturströnd Grænlands, Jan
Mayen, Spitsbergen, heimskautaeyj-
um Sovétríkjanna og með nyrstu
ströndum Síberíu og Alaska (Storer
1952). Deilitegundin mandtii er að
því leyti frábrugðin íslenskum teist-
um, að hi'in er öll miklu Ijósari, eink-
um að ofanverðu, auk þess sem væng-
flugfjaðrir og vængjrökur eru miklu
Ijósari. Nefið er einnig þynnra og
mjóslegnara en á öðrum teistum. Á
1. mynd má bera saman eintak af ís-
lensku deilitegundinni og eintakið af
deilitegundinni mandtii, sem getið er
hér að ofan. Upplýsingar með síðar-
töldu teistunni eru sem hér segir:
Skotin á sjó á Norðfirði, S.-Múla-
sýslu, í lok október 1961. Safnandi:
Ármann Herbertsson. Á 1. vetri og
reyndist við krufningu vera karlfugl.
Þessi teista mun vera sú fyrsta og
eina af erlendum uppruna, sem vitað
er að hafi fundist við strendur ís-
lands.
Urn flakk íslenskra teista utan varp-
tírna er harla litið vitað, enda hefur
nær ekkert verið merkt af þessari teg-
und á Islandi fyrr en á síðustu árum.
Síðan 1973 hafa teistur verið merktar
í nokkrum mæli í og við Flatey á
Breiðafirði, einkum sumrin 1975—
1977, samtíma alhliða rannsóknum á
lífsháttum tegundarinnar. Frá 1973
hafa alls 1696 teistur verið nrerktar
í og við Flatey, ]rar af 1444 ungar og
252 fullorðnar. Þegar hafa tvær af
þessum teistum komið fram við Suð-
vestur-Grænland. Nýjasta yfirli tsrit
um grænlenska fugla (Salomonsen
1967) getur 3 deilitegunda teista, sem
náðst hafa við Grænland, en sú ís-
lenska er ekki þar á meðal. Mun þetta
vera í fyrsta sinn sem deilitegundin
islandicus finnst við Grænland, eða
utan íslandsála yfirleitt (sjá t. d.
Bannermann 1963). Hefur hingað til
verið talið mjög ólíklegt, að íslenskar
teistur fyndust utan fslands. Upplýs-
ingar um merkingu og endurheimtu
þessara tveggja fugla eru eftirfarandi:
Reykjavík 517213. Merkt ungi. 12. 7.
1975. Flatey, Flateyjarhr., A.-Barð.
65°22r N; 22°55' V.
150
j