Náttúrufræðingurinn - 1978, Blaðsíða 64

6. mynd. Gervitunglsmynd og snið yfir vesturliluta Vatnajökuls. 1: Grímsvötn; 2:
Háabunga; 3: Síðujökull; 4: Skaftárjökull; 5: Tungnárjökull; 6: Kerlingar; 7: Ham-
arinn; 8: Sigkatlar (ice cauldrons); 9: Bárðarbunga. — ERTS-image ancl a cross-section
of Western Vatnajökull.
í vestur eftir því endilöngu. Sniðið
hefst norðan við Háubungu. Þar fell-
ur jökulbotn á 10 km leið frá 1600 m
hæð niður í 800 m, og við tekur 20
km breiður dalur. Um þennan dal
falla jökulhlaupin í Skaftá frá sigkötl-
unum norðvestan við Grímsvötn. í
botni dalsins rísa upp 100—200 m háar
liæðir, e. t. v. móbergshryggir. Jökull
hefur grafið þennan dal öldum sam-
an, en að vestan rís dalurinn upp á
ungan, sléttan og lítið grafinn botn
Tungnárjökuls. Sem kunnugt er mun
Tungná liafa verið bergvatnsá fram
um 1600 (Tómasson og Vilmundar-
dóttir 1967).
Könnun á öskulögum
Næsta haust verða 60 ár liðin frá
Kötlugosi 1918. Ummerki þess goss
eru löngu horfin af yfirborði jökuls-
ins. Gosöskuna hefur fennt í kaf og
hún borist dýpra í jökulinn með
hverju ári. En í íssjánni sést lag á
250 m dýpi, væntanlega Kötluaska frá
1918, sem að meðaltali hefur grafist
rúma 4 metra á ári (3. rnynd). Þannig
mælir íssjáin afkonnt Mýrdalsjökuls
síðustu 60 árin.
í þversniðinu frá vesturhluta
Vatnajökuls (6. mynd) komu fram
mörg lög í íssjánni. Efsta lagið var á
um 150 m dýpi. Endurkast frá þessu
lagi var sterkast næst Háubungu, og
dró úr því er vestar kom á jökulinn.
Það bendir til þess, að lagið þynnist
í vesturátt. Væntanlega er hér um að
ræða öskulag, sem féll fyrir um einni
öld frá eldstöð einhvers staðar í
Vatnajökli. Á þeim tíma voru eldgos
190