Samvinnan - 01.02.1949, Blaðsíða 9

ÞURRKUR
Smásaga eftir Vilhelm Moberg
ALLT sumarið blés þurr og óblíður austan
eða norðaustan vindur. Vestan-átt kom
aldrei og aldrei rigning.
Fyrir miðsumar var grasið orðið þyrkings-
legt og hálf skrælnað. Það skrjáfaði undir
fæti, þegar gengið var yfir engið. Smárinn
blómgaðist fyrir tímann, og blómstur hans
visnuðu og skorpnuðu í þurrkinum. Útlit
var fyrir misæri sakir ofþurrks.
Karl Óskar í Geithaga gekk út á varinhell-
una á hverjum morgni, áður en hann klæddi
sig, til þess að athuga veðrið. Hann leit til
austurs yfir fjósþakið. Sólin reis á heiðum
himni. Bóndinn varp öndinni áhyggjufullur
og gekk inn til að klæðast. Útlitið var jafnan
hið sama morgun eftir morgun. Sólin skein
á skafheiðum himni.
Anna, húsfreyja í Geithaga, stóð í eldhús-
inu og síaði morgunmjólkina.
„Kýrnar okkar geldast," sagði hún.
„Já,“ sagði bóndinn. Við því var ekkert
annað að segja. Enginn gat undrast það að
kýrnar geltust, þegar grasið í haganum
skrælnaði í ofurhita sólarinnar hina löngu
júnídaga.
Þetta sumar urðu menn að byrja sláttinn
strax í júní! Smárinn visnaði og grasið niðri
á enginu var orðið fullþroskað, þó lágvaxið
væri, og stæði það lengur óslegið, missti það
allan kjarna og fóðurgildi. Á hólum og
hæðadrögum bar grasið brúnrauðan lit, sem
minnti á blóðið í sláturtíðinni á haustin.
Sá litur boðaði fóðurskort og einnig að mörg
dýr mundu falla fyrir hnífnum, er sumri
lyki.
Karl Óskar og Anna hirtu það litla hey,
sem af enginu fékkst. Nærri lá að telja mætti
stráin, sem voru svo stutt, að hrífutindarnir
námu þau varla. Hafði nokkur maður séð
svo vesælan heyfeng fyrr? Þar, sem áður
hafði fengizt heilt vagnhlass, varð nú með
naumindum krafsað saman eitt fang.
Geithagi var smábýli, sem ungu hjónin
höfðu flutt til, þegar þau giftu sig fyrir
tveimur árum. Allt frá því, er þau
byrjuðu búskapinn, hafði óheppnin elt þau.
Karli var beiskja í huga, þegar hann vann
á enginu. í fyrra höfðu gengið votviðri.
Heyið hafði grotnað niður í flekkjunum eða
flotið burtu með vatninu. Þetta ár var of-
þurrkur, svo að grasið skrælnaði á jörðunni.
Og hvort mundi farsælla að kjósa: Að heyið
morknaði niður í votviðrum eða skrælnaði
fast á rótinni? Fyrir bóndann urðu afleið-
ingarnar víst nákvæmlega þær sömu. í haust
komst hann áreiðanlega ekki hjá því að
munda hnífnum. I fyrra haust varð hann að
slátra einni kú, í haust mundi hann neyðast
til þess að fella tvær. Þá átti hann bara eina
eftir fyrir utan vetrunginn.
Unga húsfreyjan hlustaði á gremjufull
orð bónda síns á meðan hún rakaði heyið.
Hún vildi ekki sleppa trúnni á framtíðina.
„Allt þetta getur lagazt enn,“ sagði hún. Fyr-
irfram máttu þau ekki telja uppskeruna glat-
aða. Enn þá gat veðráttan breytzt til hins
betra. Ef nú færi að rigna, var vorsæðinu
bjargað og haustbeitin yrði góð. Allt gat
lagazt ennþá.
„Já, ef rigningin kæmi. En ekki á meðan
þessi vindur helzt.“
Karl Óskar daufheyrðist við öllum hug-
hreystingarorðum. Hann hélt áfram að telja
áhyggjur sínar um framtíðina. Þau voru
frumbýlingar. Þetta var nú önnur uppsker-
an þeirra. Fyrra árið var uppskerubrestur, —
annað árið einnig uppskerubrestur. Hvað
mundu frumbýlingarnir í Geithaga þola
slíkt lengi?
„Verði einnig uppskerubrestur næsta ár,
hlýtur slíkt að vera refsidómur Guðs,“ sagði
Anna.
„Það verður að minnsta kosti bölvað basl
og bágindi," sagði Karl Óskar.
Konan hætti að raka og leit á manninn.
„Gættu tungu þinnar, Karl Óskar," sagði
hún.
Anna var uppalin á guðhræddu heimili
og gædd öruggri trúarvissu. Karl Óskar efað-
ist um margt af því, sem hann hafði numið
í barnalærdóminum sínum. Hann var alls
ekki öruggur um það, að Guð væri góður
og liðsinnti mönnum í þrengingum þeirra.
Sjálfur hafði hann margsinnis beðið hinn
Almáttuga um hjálp í erfiðleikum sínum, en
enga bænheyrslu taldi hann sig hafa hlotið.
Maðurinn varð fyrst og fremst að hjálpa sér
sjálfur, og enginn gat annað sagt en að hann
hefði notað hendur sínar til starfa svo sem
orka hans leyfði. Sannarlega hafði hann ekki
legið á liði sínu um æfina og ekki mögl-
að, við að ganga undir okið, þegar þess
þurfti með. Ekki vanrækti hann litlu og
mögru akrana sína í Geithaga. Hann plægði
og herfaði, plantaði og sáði, ruddi burtu
grjóti og bar áburð í moldina og vökvaði
hana með svita sínum. Og hvað hafði hon-
um svo gefizt til endurgjalds? Ekkert að
kalla. Veðráttan, sem var í Herrans hendi,
hafði ýmist verið of votviðrasöm eða of
þurr. Svei því sem Guð liafði nokkru sinni
verið honum innan handar hér í Geithaga.
Nei, þvert á móti. Guð hafði gert erfiði
hans að engu. Hann fékk enga hjálp að
ofan, hversu athafnasamur sem hann var.
„Hvernig var það til dæmis hérna á eng-
inu? Sjá nú þessi vesældarhý, sem þau voru
að krafsa saman. . . .“
Reiðin og gremjan fengu völdin í huga
Karls Óskars. Hann tók heyfangið og sveiíl-
aði því frá sér með hrífunni, — sveiflaði
því hátt upp í loftið, móti himni. Og um
leið sagði hann:
„Hafðu þetta líka eins og liitt heyið, sem
þú tókst af mér.“
„Hvað gerir þú? Hvað segir þú?“ hrópaði
konan.
„Þú heyrir það víst. Hann þarna uppi
má hirða þetta."
„Karl Óskar,“ hrópaði konan, djúpri skelf-
ingu lostin. „Þú guðlastar."
Heyfangið staðnæmdist í loftinu og féll
aftur til jarðar. Stráin hringsnerust á leið
sinni til jarðar og dreifðust víðsvegar fyrir
vindinum.
Konan kreppti hendurnar fast að hrífu-
skaftinu og fölnaði. Maður hennar vildi
kasta heyinu til baka til hans, sem í upp-
liæðum bjó. Hún leit stórum, óttaslegnum
augum til himins, eins og hún byggist við
reiðarslagi frá himnum sem svari við guð-
lasti manns síns.
Hjónin stóðu bæði kyrr. Sólin hellti
brennheitum geislum sínum yfir engið sein
fyrr. Austan vindurinn þaut í laufum
trjánna og lét að nokkrum vesælum heystrá-
um. Ekkert skeði.
„Guð fyrirgefi þér,“ sagði Anna. „Guð
fyrirgefi þér það, sem þú gerðir."
Karl Óskar leit undan og sagði ekki auka-
tekið orð.
Og ungu bóndahjónin héldu áfram að
hirða heyið sitt. Hlaðan niðri á enginu, sem
í góðæri var jafnan troðfull af lieyi, var nú
nærri því tóm, heyið var ekki nema ofur-
lítil dreif í botninum á henni. Sannarlega
var nú uppskerubrestur.
URRKURINN hélst. í ágústmánuði
gulnaði lauf linditrjánna. Byggið og
rúgurinn þroskaðist og harðnaði fyrir tím-
ann og varð að skerast tafarláust. Brunn-
arnir þornuðu svo sækja varð neyzluvatn í
uppsprettur langt inni í skógi. Búpening-
urinn stóð allan daginn við girðingarnar,
soltinn og þyrstur og drundi ólundarlega.
9