Samvinnan - 01.02.1949, Blaðsíða 12

í erindi á alþjóðasamvinnuþinginu í
Prag benti foringi sænskra samvinnu-
manna á nauðsyn raunhæfs samstarfs
samvinnusambanda hinna ýmsu landa
-riðarstarf á grundvelli
samvinnunnar
FRÁ 1>VÍ var lauslega greint liér í
ritinu í sambandi við alþjóðasam-
vinnuþingið í Prag, að forstjóri
sænska samvinnusambandsins, Albin
Johansson, hefði þar flutt gagnmerkt
erindi um möguleikana á auknu,
raunhæfu samstarfi samvinnuhreyf-
inga þjóðanna.
Fram til þessa hefur slíkt alþjóðlegt
samstarf verið mjög í molum, og Al-
bin Johansson vildi með erindi sínu
stuðla að því, að það yrði styrkt og
aukið. Ákjósanlegasta lausnin mundi
vera það skipulagsform, sem þegar er
reynt innan samvinnuhreyfinga hinna
einstöku landa, þ. e. að samvinnusam-
bönd landanna væru eigendur hinna
alþjóðlegu samvinnufyrirtækja, alveg
eins og kaupfélög hvers lands eru eig-
endur hinna einstöku samvinnusam-
banda.
Én mikil vandkvæði mundu á því
að framkvæma þetta við núverandi að-
stæður í heiminum. Veldur þar
nokkru um, að samvinnuhreyfingin
er öflug í sumum löndum en lítils
megandi í öðrum, en mest er um vert
að gjaldeyrisástand og gjaldeyrishöml-
ur þjóðanna varna því að neytenda-
hreyfingin í einu landi geti lagt fé til
fyrirtækja í öðru landi.
Af þessu leiðir, að erfiðleikar þeir,
sem voru á vegi hinna fyrstu, þjóð-
legu samvinnuheildsölu, eru nú til
staðar þegar athugaðir eru möguleik-
ar á stofnun alþjóða samvinnuheild-
sölu. Áður en samvinnusambönd
ýmsra landa urðu til, var það ekki óal-
gengt, að hin stærri kaupfélög seldu
smærri félögunum og urðu nokkurs
konar heildverzlanir þeirra. Þegar
stórsala samvinnusambandanna hófst,
urðu víða á vegi hennar erfiðleikar af
þessum sökum. Svipað ástand hefur
skapast á sviði alþjóðasamvinnumála.
En verði áframhald á því, að hin
stærri og öflugri samvinnusambönd
selji vörur til samvinnusambanda
annarra landa, sem skemmra eru á veg
komin, er þar með komið inn á hliðar-
stíg, sem er í ósamræmi við samvinnu-
hugsjónina, með því að seljandinn
hefur meirihluta þess hagnaðar, sem
verzlunin veitir. Og því langvinnari,
sem þróunin verður í þessa átt, því
erfiðara verður að breyta til og koma
sönnu samvinnufyrirkomulagi á skipti
hinna einstöku þjóða.
NOKKUR RA UNHÆF DÆMI.
Nú er svo komið, að eðlileg þörf
fyrir sameiginlega olíuhreinsunarstöð
er til staðar meðal olíunotenda í Ev-
rópu. En það reynist ógerlegt að safna
fé frá hinum ýmsu samvinnusambönd-
um til þess að byggja eða kaupa slíkt
fyrirtæki í öðru landi. Það væri þó
misráðið, að leggja þar með árar í bát
og liverfa frá hugmyndinni. Líklegast
verður lausnin sú, að þau samvinnu-
sambönd, sem nægilega öflug eru, láta
reisa olíuhreinsunarstöðvar, hvert í
sínu heimalandi. Það kann að reynast
hagkvæmt að hafa slíkar stöðvar af-
kastameiri en þar ftil þess að fullnægja
þörfum heimalandsins. Þá verða sam-
vinnu-olíustöðvarnar að selja sam-
vinnufyrirtækjum annarra landa. —
Þetta þýðir ekki í rauninni alþjóðlega
samvinnu, en þó verður að telja þessa
verzlunaraðferð heppilegri en þá, að
samvinnumenn skipti við olíufyrir-
tæki í einka- eða ríkiseign. Takmarkið
hlýtur þó að vera, að fyrirtækið verði
raunverulegt samvinnufélag. Því er
liægt að ná, ef kaupandinn fær sama
arð og meðlimirnir og arður til kaup-
enda í öllum öðrum löndum stendur
12