Samvinnan - 01.02.1949, Blaðsíða 22

..
SVIPIR SAMTÍÐARMANNA:
,,Hin rauða dygð“
AÐ var einkennileg tilviljun, að foreldr-
ar yfirhershöfðingja kommúnistaherjanna
kínversku skyldu skíra hann Chu Teh,
því að nafnið útleggst: „hin rauða dygð“.
Naumast verður aetlað, að ættmenn hans, sem
voru auðugir landeigendur, hafi gert sér
nokkra grein fyrir því, hvað framtíðin
mundi bera í skauti sínu fyrir son þeirra.
Erfitt er að hugsa sér meiri andstæður en
hina tvo „stóru“ leiðtoga kínversku komm-
únistanna, þá Mao tse Tung og Chu Teh.
Mao er af fátækum bændaættum kominn,
og hann hefur af sjálfsdáðum hafið sig upp
í að yerða allsráðandi leiðtogi kommúnista.
Chu Teh er kominn af yfirstéttinni, varð
fyrst leiðtogi meðal bænda, en síðan mikils-
ráðandi hershöfðingi, sem oft hefur sýnt otví-
ræða hæfileika til herstjórnar.
Chu Teh er fæddur árið 1886 í Ilung í
Szechuan-fylki. Hann gat sér orðstir á upp-
vaxtarárum sinum fyrir hugrekki og jafnvel
fífldirfsku, og hann varð ótrúlega vel að sér
í gamalli kinverskri hernaðarsögu. Hann er
ólíkur Mao að því leyti, að hann hafði ekki
áhuga fyrir því að ganga menntaveginn.
Hæfileikar hans fengu fyrst notið sín, er
hann gekk á herskólann á Yunnan, sem var
fyrsti herskólinn í Kína, sem kenndi nýtízku
hernaðarvísindi. Úr skólanum hvarf hann til
herþjónustu í hinum skipulagða her, sem
Tsai Ao, fylkisstjóri i Yunnan, kom á fót,
og hann gekk vasklega fram í bardögum í
byltingunni 1911. Þrjátíu ára gamall var
hann orðinn hershöfðingi og hafði áunnið
sér orð fyrir að vera harðskeyttur andstæð-
ingur.
Árið 1910 skipaði Tsai Ao hann til ráð-
herra í fylkisstjórn sinni. Hernaðarvísindin
voru þá lögð á hilluna um sinn fyrir em-
bættismennskuna. Chu Teh auðgaðist brátt
í embættinu, svo sem siður er kínverskra
embættismanna. Hann byggði sér skrauthall-
ir og fyllti þær með vinum sínum og hjá-
konum. Hann reykti ópíum, sem þá var eins
algengur siður lteldrimanna í Yunnan og
..-’J
bjórdrykkja er meðal almennings í Bret-
landi.
ERFITT er ag segja um þag; hvað olli því,
að Chu Teh sneri baki við þessu hóglífi,
og óvíst er, að hann geti gefið fullgilda skýr-
ingu á því sjálfur. Það er þó sagt, að hann
hafi haft þann ómandaríska sið, að lesa bæk-
ur um þjóðfélagsmál. Kannske mundi hann
hið auma hlutskipti bændanna á landareign
föður síns. Hvað sem annars má segja um
stjórnmálaafskipti Chu Teh, verður ekki
fram hjá því gengið, að hann hefur alltaf
haft mikla samúð með þeim, sem lakast hlut-
skipti höfðu í þjóðfélaginu. Og kannske hef-
ur liernaðarandinn í honum hjálpað til þess
að hann gerði uppreisn gegn hóglífinu,
ópíumreykingunum og kvennabúrinu. — Það
er að minnsta kosti víst, að árið 1922 seldi
hann höll sína, gaf konum sínum og félögum
góðar gjafir að skilnaði, hélt síðan til Shang-
hai og sýndi þar mikið viljaþrek í því að
vinna bug á ópíumnautninni. Að því búnu
gekk hann í Kuomintang-flokkinn. Margir
kínverskir menntamenn voru á þessum árum
fullir aðdáunar á rússnesku byltingunni.
Undir leiðsögu þeirra las Chu Teh marxisma
og rit Lenins og Bukharins. Innan tíðar gekk
hann í kommúnistaflokkinn. „En þú verður
að fara til Rússlands,“ sögðu kennifeður
hans. „Aðeins þar geta menn hlotið fuil-
komna menntun." Og Chu Teh lagði land
undir fót, hafnaði í Moskvu, og gekk þar á
háskólann í tvö ár. Tveimur árum síðar
sneri hann aftur heim til Kína, og þá var
kommúnisminn orðinn hans hálfa líf.
UM haustið þetta ár var það, sem þjóð-
ernisflokkurinn (Nationalistar), ásamt
kommúnistum, sem hinn rússneski ráðgjafi
Sun Yat Sens hafði látið fylkja liði með
þeim, hófu hina frægu göngu frá Kanton
til Yangtze og settu á fót ríkisstjórn, sem í
öllum aðalatriðum var kommúnistísk, í Han-
kow. í maí 1927 sagði Chiang Kai Shek
skilið við kommúnista í þessari samfylkingu,
hrakti stjórnina úr Hankow og rak hinn rúss-
neska ráðgjafa úr landi. Þar með lauk sam-
starfi Chu Teh við Kuomingtang-flokkinn.
Hann safnaði um sig liði og brauzt út frá
Hankow. Hann var með í hinni svokölluðu
„Ágúst-uppreisn“ kommúnista, slapp naum-
lega við handtöku, og hélt enn suður á bóg-
inn.
Á landamærum Kiangsi- og Hunanfylkja,
árin 1927—1928, komu hæfileikar hans fyrst
til fulls i ljós. Þetta landssvæði var þá nokk-
urs konar „no man’s land“ í stjórnmála-
átökunum í Kína. Hann gat treyst fullkomn-
um trúnaði fylgismanna sinna, þótt þeir
væru oft af lakari endanum og sumir hverjir
alræmdir bófar. En slíkir menn fylgja oít
fræknum foringja af miklum trúnaði. Chu
Teh hafði brátt um sig heilan her óaldar-
liðs, og hann skírði hann „bændaherinn", og
hófst handa um að reka ríkismenn af jörð-
um sínum og skipta landinu upp í milli liðs-
manna sinna.
ARIÐ 1928 tóku þeir fyrst höndum saman,
Mao tse Tung og Chu Teh, og þá var
kínverskt kommúnistaríki formlega stofnað
á landamærum Fukien- og Kiangsi-fylkja.
Mao var stjórnmálaleiðtoginn, en Chu Teh
yfirhershöfðingi. Þeim barst liðskostur víða
að. Einhvern veginn komu þeir sér upp vel
búnum her, stofnuðu prentsmiðju, verk-
smiðjur, gáfu út eigin frímerki og peningt-
seðla. Liðsmennirnir voru óþjálir fyrst, yfir-
gangssemin og stigamannalífið átti dýpri
rætur í þeim til að byrja með en marxistn-
inn. En Chu Teh kenndi þeim brátt aðrar
lífsvenjur og æfði þá í þróttmikinn her, sem
hvað eftir annað bar hærri hlut í viðureign
við betur búnar hersveitir Chiang Kai Sheks.
Kínverskir kommúnistar eiga ótvírætt mikil-
hæfa leiðtoga, en lykillinn að sigrum herja
þeirra er án efa hernaðarsnilld Chu Teh.
Hershöfðinginn er lágvaxinn, þrekinn mað-
ur, hefur alla tið verið hið mesta hraust-
menni, og hann biður menn sína aldrei að
þola neitt, sem hann ekki sjálfur tekur þárt
í. Hann er látlaus og vingjarnlegur í fram-
komu, býr við sama kostinn og liðsmenn
hans og umgengst þá sem jafningja utan
herbúðanna. Það tók Chiang Kai Shek fimm
ár, og milljóna her, að hrekja kommúnista
úr þessu vígi þeirra. Upp úr því varð hin
fræga „langa ganga" þeirra, er herir þeirra
og fylgjendur hörfuðu 6000 mílna leið, gegn-
um suður og vestur Kína, til höfuðborgar-
innar, sem síðan varð, Yenan, í norðvestur-
hluta landsins. Alla leiðina var barist á
undanhaldinu. í þessari þraut sýndi Chu
Teh leiðtogahæfileika sína og hernaðar-
snilld, svo að andstæðingar hans gátu ekki
annað en dáðst að.
Hernaðartækni þá, sem Chu Teh notaði
í Suður-Kína, fullkomnaði hann og útvíkk-
aði í viðureigninni við Japana. Þeir lögðu
Yenan í rústir með sprengjuárásum og fóru
ránshendi um landið. En þeir losnuðu aldrei
við skæruhernað Chu Teh, sem gerði þeim
marga skráveifu. Japanir voru aldrei óhultir
um sig.
(Framhald á bls. 29.)
22