Samvinnan - 01.02.1949, Blaðsíða 15

Hann lýsti ennfremuv fylgi sínu við
bæjarrekstur í sérstökunr tilfellum,
en tók fram, að auðsýn takmörk væru
fyrir því, liversu langt mætti ganga
á þeirri braut.
Þótt þessi skoðun sé útbreidd með-
al samvinnumanna, skilur hún eftir
mikið rúm fyrir samvinnuhreyfing-
una til framkvæmda, „og það því
fremur, sem hugsandi, lýðræðisþjóð
leyfir ekki ríkisvaldinu að ganga
lengta en hóflegt er í afskiptum af at-
\ innulífi landsmanna."
Samvinnuhreyfingin œtlar sér ekki
sjálfsmorð.
NDA þótt samvinnuþing Breta
hafi við ýms tækifæri lagt tii þjóð-
nýtingu á einstöku greinum atvinnu-
lífsins — t. d. Í943, er samþykkt var
ályktun um þjóðnýtingu járn- og
málmvinnslu — og bent var á að
járnbrautir, skipaskurðir og önnur
slík samgöngutæki væru „vel fal 1 in“ til
ríkisreksturs — má þó segja, að sú
stefna, 'sem lýst var á samvinnuþing-
inu 1905, hafi til þessa ráðið, þ. e. a. s.
menn liafa verið fylgjandi takmark-
aðri þjóðnýtingarstefnu. Þetta kom
mjög skýrt í ljós árið 1947, eftir að
brezka ríkisstjórnin hafði gengið fi'á
þjóðnýtingaráætlunum sínum. Á
samvinnuþinginu 1947, sagði forseti
þingsins í setningarræðu sinni m. a.
þetta: „Þótt vér samþykkjum þjóð-
nýtingu vissra undirstöðu atvinnu-
greina — svo sem námanna, Englands-
banka, samgöngutækja og orkuvera
— þýðir það á engan hátt að sam-
vinnuhreyfingin sé nú, eða rnuni
verða síðar, fús til þess að ganga inn
á sjálfsmorðs-samninga, svo sem þá,
að yfirfæra verzlunar- og iðnaðarkerfi
samvinnumanna til neins konar þjóð-
nýtingar- eða ríkisreksturs."
Hann hélt því og fram, að ekki
væri fyrir hendi ástæða til þess að
sósíalistar og samvinnumenn gætu
ekki haldið áfram samstarfi, enda þótt
samvinnuhreyfingin væri staðráðin í
að spyrna gegn afskiptum ríkis og
bæjarfélaga af því „skipulagi atvinnu-
lífsins, sem samvinnumenn liefðu
byggt upp, og þeir mundu ekki þola
íhlutun um gTundvallarkenningar
samvinnuhugsjónarinnar og þær starfs
aðferðir, sem liún hefði í heiðri hald-
ið. Ekki mundu samvinnumenn frek-
ar samjrykkja íhlutun ríkisins eða
bæjarfélaga á þeim sviðum atvinnu-
lífsins, sem samvinnumenn hefðu af-
skipti af eða láta í ljósi þær skoðanir,
að ríkisrekstur þar væri eins hag-
kvæmur fyrir almenning og sam-
vinnustarfsemin."
Þessi afstaða er í greinilegu ósam-
ræmi við þau grundvallaratriði, sem
samvinnumenn í Austur-Evrópulönd-
um viðurkenna nú, en þar hefur sam-
vinnulneyfingin látið sér nægja það
hlutskipti, að starfa sem pólitískt
verkfæri í nánu samfélagi við ríkis-
\aldið.
Þegar frá er talin járn, og stálfram-
leiðsla Breta, sem ríkisstjórnin hefur
í hyggju að Jyjóðnýta, og Mr. Peddie
taldi svo mikilvægar fyrir þjóðarbú-
skapinn, að Jressar greinar „yrði að
setja undir opinbert eftirlit", hvort
sem J^ær væru gerðar eign ríkisins eða
ekki, hefur brezka stjórnin ekki látið
uppskátt um fleiri greinar atvinnu-
lífsins, sem hún hefur hug á að þjóð-
(Framhald á bls. 27.)
Frá alj)jóðaj)ingi samvinnumanna i Prag, 23.-27. september 19-tS.
15