Samvinnan - 01.02.1949, Blaðsíða 11

„Hún liefur kveikt í.“
,,Guð minn almáttugur."
„Það er að brenna."
Þau sáu bálið út um gluggann. Það var
einhvers staðar niðri á enginu.
„Hlaðan!“ hrópaði Karl Óskar. „Henni
hefur slegið niður í hlöðuna."
Þau stukku hálfklædd út og fylltu sína
fötuna hvort af vatni úr brunninum. Síðan
hröðuðu þau sér niður á engið. Vatnið gus-
aðist úr fötunum, og þegar þau komu niður
á engið, voru þær ekki orðnar nema hálfar.
En slíkt skipti engu. Hlaðan var alelda, log-
arnir léku hátt yfir fnjóskþurru spónþakinu.
Ein eða tvær vatnsfötur höfðu þar lítið að
segja.
Það var fjörugur og gráðugur eldur, sem
þarna hafði náð að sleikja um ljúffenga
bráð, gamla og þurra heyhlöðu. Karl Óskar
og Anna gengu svo nærri eldinum, sem þau
þoldu hitans vegna. Þar staðnæmdust þau,
með vatnsföturnar í höndunum, og horfðu
á eldinn, skelfd og undrandi, líkt og tvö
börn, sem heyra sagða hryllilega sögu, sem
er þó ekki veruleiki, guði sé lof.
Fólk kom hlaupandi frá nágrannabæjun-
um. Það reyndi ekki að slökkva eldinn, enda
var slíkt þýðingarlaust. Mennirnir dvöldu
þarna bara og gættu þess, að eldurinn
breiddist ekki út og kveikti í skóginum. í
slíkum þurrki, sem nú var, gat enginn vitað,
hve langt eldurinn kynni að breiðast út, ef
hann slyppi laus. Rigningin var nú hætt.
Þeir fáu dropar, sem dottið höfðu úr loft-
inu, höfðu naumast vætt steinana á akrin-
tim.
Hlaðan brann til kaldra kola. Við það
varð ekkert ráðið. Ungu hjónin gengu heim
til sín, hægt og þunglamalega. Þau héldu á
hálffullum vatnsfötunum í höndunum með
sér heim. Heima gat vatnið komið að notum.
Karl Óskar og Anna höfðu horft á, með-
an hlaðan þeirra og heyið brann, án þess að
skipta nokkrum orðum á meðan. En ef til
vill höfðu þau bæði liugsað hið sama. A
heimleiðinni rauf Anna þögnina.
„Nú varð þér að vilja þínum, Karl Óskar.
Guð tók heyið af okkur.“
„Já, svaraði Karl. „Hann tók það líka.“
„Það er refsing fyrir það, að þú smánaðir
Guð,“ sagði konan. „Hann lætur ekki að sér
hæða.“
Maðurinn laut höfð og þagði.
Það var satt, sem kona hans sagði: í þetta
skipti hafði Guð heyrt bæn hans.
RUMUVEÐRUNUM fylgdi ekkert regn
þetta sumar, engar steypiskúrir, sem
vökvuðu gróðurinn og örvuðu vöxt hans. í
stað rigningar fylgdu eldingar, sem brenndu
og eyddu þeim gróðri, sem vaxið hafði á
engjunum.
Ofþurrkurinn hélzt, síðustu brunnarnir í
sveitinni þornuðu. Vatnið handa búpeningn-
um varð að flytja í síldartunnum úr lindum
lengst inni í skógi. Steinar, sem ekkert mann-
legt auga hafði litið, gægðust upp úr vatn-
inu. Fjörgamlir afar og ömmur minntust
þess ekki að hafa lifað slíkt þurrkasumur
sem þetta.
Lauf linditrjánna skorpnuðu og urðu gul-
flekkótt. Bjarkirnar felldu laufið. Askurinn
var eina tréð, sem bar grænt blaðskrúð.
Gróður sumarsins hafði ekki fengið ráðrúm
til þess að blómstra. Þurrkurinn kom að
honum óvörum áður og merkti hann hrörn-
un og dauða. Sumarið 1868 dó í æsku.
Nú var kominn tími til þess að sá haust-
rúgnum. Karl Óskar hafði búið akur sinn
undir sáningu, en hann dró að sá, skimaði
eftir skýjum á himninum og beið rigningar-
innar. Hvaða gagn var að því að sá, ef aldrei
kom rigning? Rúgakurinn lá þarna og beið,
grár, steinharður og sprunginn. í slíkri mold
gat ekkert gróið. Hann gat alveg eins sáð
rúginum í öskuna í eldstónni. Auk þess fýsti
hann ekki að drýgja það erfiði, sem veðrátt-
an, er Hinn Almáttki stjórnaði, eyðilagði
fyrir honum.
Hann horfði yfir akurinn, tortrygginn og
hugsandi. Það var líkast því, sem hann liti
rannsóknaraugum á gamlan vin, sem hann
væri byrjaður að tortryggja, vin, sem hann
þyrði ekki að treysta lengur. Atti hann að
trúa jörðinni fyrir rúginum sínum? Mundi
hún skila honum útsæðinu aftur margföldu?
Eða mundi hann kannske aldrei fá að sjá
eitt korn af því aftur? Átti hann að eyða
sáðkorni sínu á þann hátt, að varpa því nið-
ur í þessa grjóthörðu moldarskorpu?
Það er erfitt að yrkja jörðina fyrir þann
mann, sem ekki ber trúnað til hennar leng-
ur.
Karl Óskar beið. Anna hvatti hann til að
sá. Ef Guð ætlaðist til þess að mennirnir
lifðu áfram á jörðinni, þá mundi rúgurinn
spíra. Vildi hann aftur á móti uppræta menn-
ina af jörðinni, mundi það verða, hvort sem
hann sáði eða sáði ekki.
Hann hlustaði og þagði. Aðvaranir henn-
ar höfðu áður reynzt réttar. Honum hafði
verið refsað fyrir að rísa gegn Guði þegar
hann hirti heyið. Hugur hans fylltist fjand-
skap gagnvart konunni, vegna þess að liún
hafði rétt fyrir sér. Hann mælti þó engin
óvingjarnleg orð við hana, en ekkert vin-
gjarnlegt orð heldur. Hann sá glöggt í aug-
um hennar og svip, að þögn hans og fálæti
var henni kvöl. En hann herti huga sinn
gagnvart henni. Hvers vegna stóð hún ekki
með honum í þessum vandræðum? Hún
gætti starfa sinna af alúð sem fyrr, því að hún
var hraust og dugleg húsfreyja. En honum
virtist hún hefði átt að styðja hann á
annan hátt. Hún hefði átt að viðurkenna
með honum, að Guð væri harður og órétt-
látur, að senda þennan þurrk, sem eyðilagði
uppskeruna í annað sinn fyrir þeim. Þannig
hefði hún átt að standa með honum, í stað
þess að kalla hann guðlastara. Það var að
vísu rétt, að eldingunni laust niður úr himn-
inum og kveikti í hlöðunni þeirra. Vissan
um það vakti honum ótta. Hann var hrædd-
ur, en hvorki bljúgur né auðmjúkur. Guð
hafði kveikt í heyhlöðunni hans, hugsaði
hann, þess vegna var Guð brennuvargur.
Anna hélt því fram, að Guð væri mildur
og réttvís. Þau ættu því að trúa á hann og
treysta honum í öllu. En hvernig var hægt
að gera slíkt eftir það, sem á undan var
gengið?
Þó fór Karl að ráðum húsfreyjunnar og
sáði rúgnum.
Hann gekk út á akurinn með þyngstu ex-
ina sína og muldi hina grjóthörðu moldar-
köggla með skallanum á henni. Það var lík-
ast því að mylja grjót, og hann varð að
leggja alla orku sína x verkið. Hann barði,
sló og muldi skorpuna, sem hindra mundi
rúginn til að spíra og vaxa. Hann gerði
allt, sem í hans valdi stóð, til þess að rúgur-
inn mætti gróa. Síðar mundi koma f ljós,
hvort Guð annaðist þann hlutann, sem hon-
um bar að gera.
Nú lá haustrúgurinn í moldinni, en það
kom engin rigning.
Þurrkurinn hélzt óbreyttur. Akrarnir litu
út eins og þeir væru sviðnir af eldi, en visið
grasið virtist rautt á litinn í sólskininu. Það
var óþægilegt að ganga yfir engið og hag-
ann og heyra sviðið grasið og visnað laufið
skrjáfa undir fæti. Það var líkast því, sem
dauðinn hvíslaði þar í hverju spori. Það
varð ekki komist hjá því að skynja, hvernig
jörðin þjáðist af þurrki og þorsta, og menn
kveinkuðu sér við að auka þjáningar henn-
ar með því að stíga á hana. Hvarvetna í nátt-
úrunni leið lífið þjáningar, án þess að vera
þess um komið að geta tjáð þjáningar sínar.
Grasið skrælnaði og safaríkar rætur þorn-
uðu, lífið dó af þorsta. Það var sólin, sem
deyddi, geislar hennar stungu til bana eins
og bitrir brandar.
Þurr austanvindurinn blés stöðugt. Hinn
mildi og raki vestanvindur kom aldrei.
Mennirnir fengu hálsríg af því að horfa
(Framhald á bls. 27.)
11