Samvinnan - 01.12.1975, Side 13

Atlas.
Skeggjaður þræll.
Risinn vaknar.
Klement páfi, sem nú réði
Páfagarði, réðst á Flórenz. í
raunum sínum kallaði borg
listanna á frægasta son sinn og
mánuðum saman stritaði Mic-
helangelo við að byggja víg-
girðingar og setja niður fall-
byssur.
En úr blóðsúthellingum og
stöðugum ótta þessara tima
reis þó frægasta listaverk Mic-
helangelos: Medici-grafhvelf-
ingarnar. Til að heimsækja það
er gengið gegnum kapellu á-
fasta San Lorenzo-kirkjunni í
Flórenz, og inn í herbergi, sem
Michelangelo teiknaði. Þar
kyrrist ólgan i blóðinu og
spenntar taugar finna þar
hvíld. Á veggnum móti inn-
ganginum eru grafhvelfingarn-
ar tvær, önnur fyrir Lorenzo de
Medici, en hin fyrir bróður
hans Giuloano. Klæddur létt-
um herklæðum með hönd á
sverði, sem liggur yfir hnén,
starir Giuliano ungi á árin,
sem hann fékk ekki að njóta.
Almenningur kallar þessa
mynd „Lífskraftinn", en mynd-
ina á móti „Lífsspekina". Þar
er Lorenzo í þungum þönkum.
Hjálmurinn varpar skugga á
augu, er horfa einmana og
fjarsýn á veginn, sem liggur til
dauðans.
En nú kom að því, að enn
annar páfi — Michelangelo sá
fjölda þeirra ríkja og hverfa —
fengi hinum aldraða lista-
manni enn eitt nýtt verkefni.
Það átti eftir að skreyta vegg
Sistinsku kapellunnar, bak við
altarið. Á nýjan leik tók mynd-
höggvarinn að mála og i sjö ár
samfleytt vann hann að
„Dómsdeginum", þvi augna-
bliki, þegar englar guðs þeyta
lúðrana og tilkynna dóminn.
Þá skila grafirnar hinum
dauðu og konungar standa
naktir eins og þrælar þeirra
fyrir framan Dómarann; þá
skal vekja hina réttlátu og
þeim dæmdu varpað í eilífan
kvalaeld vítis.
• BJÓ EINS OG ÖREIGI —
EN ÁTTI FALINN
FJÁRSJÓÐ
Michelangelo var nú gamall
orðinn og þreyttur eftir mörg
unnin stórvirki. Stutta stund
naut hann sannrar vináttu
göfugrar aðalskonu, Vittoriu
Colonna og henni framar öllum
öðrum afhjúpaði hann alla
leyndardóma dulrænna en há-
leitra hugsana sinna. Þegar
hún féll frá, lifði hann eins og
einsetumaður í Róm. Hann bjó
eins og öreigi, þótt i raun og
veru hefði hann bræður sína á
framfæri og ætti fjársjóð í
reiðufé falinn i vinnustofunni.
Með leynd gaf hann fé fátæk-
um stúlkum, heiðvirðum, svo
að þær mættu hljóta góða eig-
inmenn.
Á áttræðisaldri sneri Michel-
angelo sér að nýju viðfangs-
efni: byggingalistinni. Hann
var enn byrjandi í þeirri grein,
er hann var kvaddur til að full-
gera Péturskirkj una, sem var
þaklaus, 50 árum eftir að horn-
steinninn hafði verið lagður.
Margir byggingameistarar
höfðu þegar unnið við kirkju-
smíðina, en þeir áttu aðeins
eitt sameiginlegt: stærð, þvi
þrátt fyrir allt átti Péturskirkj-
an að verða stærsta guðshús í
heimi.
Þetta verk stóð svo lengi, að
Michelangelo gat í tómstund-
um sínum séð um byggingu
fjölda annarra bygginga í
Rómaborg. Kirkjur, hallir, brýr
og söfn gáfu borginni eilífu
nýjan svip. Still hans er eins
og stórfenglegur lofsöngur, þar
sem tónsúlurnar hafa breytzt
í stein.
Sumum áætlunum Michel-
angelos viðvikjandi Péturs-
kirkjunni var aldrei komið í
framkvæmd, en hin mikla, tvö-
falda þakhvelfing er verk hans
og eins og hún kórónar guðs-
húsið, kórónaði hún lífsstarf
hans. Verkfræðingar höfðu lýst
því yfir, að þetta væri vonlaust
verk, en hægt og seint reis röð
yfir röð, steinbólan mikla
hækkaði. Jafnvægi hennar var
óviðjafnanlegt og það var eins
og hún hlægi að þyngdarlög-
málinu, er hún nálgaðist miðju.
Að lokum var það kapphlaup
við dauðann. „Ég er svo gam-
all,“ sagði Michelangelo, „að
dauðinn togar í kápulaf mitt.“
En áður en hann dó, 89 ára
gamall, sá Michelangelo Buon-
aroti verki sínu — stærstu og
fallegustu lofthvelfingu heims
— að fullu lokið. Uppljómuð,
fyllt bergmáli organleiks og
kórsöngs, geymir hún, ef nokk-
uð er þess megnugt, síðasta
boðskap risavaxinnar sálar
hans. □
19