Samvinnan - 01.12.1975, Síða 27

SANDUR og aftur sandur,
þannig er Egyptaland. Þar rign-
ir aldrei svo máli skipti, óveru-
legar skúraleiðingar stöku-
sinnum að vetrinum.
En Níl bætir það upp. Hún
flæðir yfir bakkana á sumrin
og frjóvgar sandinn, dularfull
og gjöful einsog sjálf náttúran,
og hvarvetna þarsem vatnið úr
henni nær að seytla blómgast
ávaxtalundir og akrar. Annars
er bara sandur, gulur sandur,
ljósastur í lægðum þarsem fok-
sandinn hefur drifið saman í
skafla.
Landið er sorfið og brennt,
hvergi moldartutla nema við
ána og áveituskurðina; svipur
þess undarlega harður, hæðirn-
ar flestar einsog tréskurður, en
foksandurinn þó mýkra form-
aður en öldur hafsins.
— Herrar fari til vinstri,
dömur lengra til vinstri.
Þetta segir brosandi arabi í
skósíðum kufli eða serk i for-
dyrinu í veitingahúsi nálægt
Frelsistorginu í Kairó. Ég er
hér í slagtogi með ítölskum
ferðamönnum ásamt indversk-
um presti og norskum trúboða.
Yfir kaffi og kökum sem gætu
verið danskar ræðir trúboðinn
um það að nú sjái hann pýra-
mídana i fyrsta og hinsta sinn.
— Ég fer varla hér um aftur,
segir hann og strýkur grá-
sprengt hárið frá enninu.
Við ræðum um pýramídana
dálitla stund. Ég hef orð á ým-
issi dul sem þeim er eignuð og
spyr hvað þeir hugsi um það.
— Þú ert blaðamaður og
vilt heyra álit manna á öllu,
heyri ég, segir trúboðinn.
En presturinn man best eftir
þvi þegar Jósep var hjá faraó,
og flóttanum með Jesúbarnið
frá Gyðingalandi til þessa
lands.
— Er nú ekki sjálf sagnfræð-
in heldur óáreiðanleg hvaðþá
illa staðfestar sögur í biflíunni?
segi ég svona rétt til að prófa
guðsmennina.
Presturinn indverski sem er
ungur maður ætlar að hefja
predikun yfir þessum íslenska
guðleysingja, hann beinlínis
kallar mig aþeista og heldur
því fram að annaðhvort trúi
maður á guðsorðið eður á ekk-
ert. En trúboðinn er lifsreynd-
ur og fer að tala um veðrið,
hefur orð á því rétt einsog
hann hafi ekki heyrt í prestin-
um að kannski verði ekkert
heitt í dag.
Þessi grunni dalur er einhver
söguríkasta byggð á jörðinni.
Hér hafði risið menning þús-
undum ára fyrir Krist. Lífs-
skilyrðin voru mátulega óþægi-
leg, hið ómögulega hæfilega
ómögulegt til þess að gera hið
nýja heillandi, ekki hræðilegt.
Um aldur egypskrar menn-
ingar veit enginn. En elsta
múmían sem fundist hefur er
frá forsögulegum tíma, eða frá
því um eða fyrir 4000 f. Kr.
Hún fannst i tágakörfu, í
hnipri og hendurnar í munnin-
um og svipar þannig meira til
þeirra múmía sem fundist hafa
í Perú en síðari tíma múmía
frá Egyptalandi.
En þegar við höfum fyrst
spurnir af egypskri menningu
þá er hún fullsköpuð.
— Kannski þetta sé allt
miklu eldra, segir trúboðinn.
Einhverstaðar og einhvern-
tima þróaðist þessi menning
uppúr ekki neinu.
í safninu í Kairó eða E1 Qa-
hira einsog borgin heitir á máli
heimamanna fáum við sundur-
tættar glefsur úr þessari löngu
sögu.
Munir úr eigu löngu liðinna
manna, áhöld, myndir sem eitt
sinn heyrðu til lifandi manna
tilveru liggja hér í hillum og
standa á gólfi — einsog hrá-
viði. Söfn minna mig alltaf á
ruslahaug. Þau eru ekkert
verri fyrir það, en jafnvel graf-
reitirnir eru betur lifandi en
söfn.
í safninu flytur maður dá-
litla tölu um Ramses II. Þá var
dýrð landsins mest. Og sú dýrð
var ekkert smáræði, því Eg-
yptaland var mestan part
þeirra fjögurþúsund ára sem
það var Egyptaland annaðhvort
eitt af voldugustu stórveldun-
um i heiminum eða voldugast,
segir hann.
Hann fjölyrðir um Ramses
þennan, en mér verður á með-
an hugsað til þess að dýrð
stórveldis er löngum það að
leggja önnur lönd undir sig
með báli og brandi; og rétt í
því tekur maðurinn að ræða
um einhvern annan faraó sem
fleygði herleiddum mönnum
unnvörpum fyrir krókódíla,
(því krókódílar þurfa að lifa,
enda í tölu guða í þann tíma).
Enn seinna heyri ég hann tala
um Amenhotep annan sem var
svo ósérhlífinn að hann tók
sjálfur af lifi uppreisnargjarna
höfðingja og skreytti skip sitt
með höfðum þeirra.
Að þessum orðum töluðum
sé ég að trúboðinn gráhærði,
ættaður úr landi Haralds hár-
fagra, gengur á dyr.
Hann: Mikil er grimmdin
enn í heiminum.
Presturinn: Það er afþví
menn trúa ekki á guð.
Ég: Ekki varstu nú að kom-
ast að þeirri niðurstöðu núna.
Ég sé eftir þessari þurrlegu
athugasemd, en ræðan um
stórveldisdýrðina og presturinn
sem var með guð í brjóstvasan-
um komu mér i grallaralegt
skap.
Hann: Það eitt dugar ekki að
játa trú.
Og svo fer hann að tala um
annað, líklega veðrið.
Ég fæ þá aftur inni salinn,
og saman skoðum við mimi úr
gröf Tut-ankh-amens sem
fannst 1922. Sá kóngur vann
sér það eitt til frægðar að
deyja á unglingsárum fyrir
þrjátíu og þrem öldum, en hans
gröf er víst best varðveitt allra
grafa sem upp hafa verið
brotnar úr fornum tíma eg-
ypskum, full af djásnum og
stórkostlegum húsgögnum svo
ég kemst ekki hjá að undrast
hvílíkt hafurtask piltur þessi
var látinn hafa með sér yfirá
land hinna dauðu.
Allt sem kóngi tilheyrði var
gulli lagt og dýrum steinum.
Sjálf hvíldi múmía hans í
líkkistu af skíra gulli, þar utan-
yfir var önnur úr viði en lögð
blaðgulli, og svo var hver kass-
inn utanyfir öðrum. Fagurlega
skreyttar krukkur geymdu
hjarta hans, heila og innýfli,
þvi allt innvolsið var tekið úr
líkinu.
Og utaná marga gripina voru
skráðar tilvitnanir í „bók hinna
dánu“ ásamt táknmyndum sem
gefa í skyn eðli dauðans og
þeirrar listar að kunna að
deyja, því líf manns er aðeins
fullkomnað í dauðanum.
Ég sný mér að trúboðanum
og hinum unga vini hans,
prestinum:
— Hugsuðu menn ekki mjög
ólikt í þá daga þvi sem við
gerum nú?
— Jú, vafalaust, segir trú-
boðinn.
Presturinn samsinnir.
— Ætli við botnum nokkuð i
hvað fólk á þeim tíma taldi
gott og eftirsóknarvert?
— Sennilega ekki.
Presturinn fer að tala um
heilaga ritningu. En trúboðinn
heldur áfram:
•— Það skiptir líklega engu.
Margt má læra af fólki. (Hann
talar í afsökunartón) Inní
skóginum skammt frá trúboðs-
stöðinni (hún er í Mið-Ind-
landi norðurundir Vindhya-
fjöllum) var gamall einsetu-
maður i kofa, hann sagði:
„Vertu ekki að reyna að skilja
okkur, reyndu heldur að skilja
Ég feta mig varlega uppeftir ganginum, og svo er
allt í einu sem hækki til loftsins. Ég sé lítið sem
ekkert, en leiðsögumaður beinir kyndli sínum upp
... Hér ríkir hátignarleg ró. Mér líður vel.
33