Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.08.1922, Side 17

Tímarit íslenskra samvinnufélaga. 63
einhvern stórkaupmann eða félag til þess að lána rekst-
ursfé. En þessi lán urðu afar dýr, og félögin urðu lán-
veitendunum háð um of, eins og sást af Gránufélaginu,
sem byrjaðí samtimis og Húnaflóafélagið.
Grafarósfélagið náði viðskiftasambandi við stórkaup-
mann Mohn & Co. í Björgvin og ef til vill Borðeyrarfélag-
ið líka, eftir að norska samlagið var hrunið. Þessi Mohn
varð gjaldþrota líka eða hætti verslun um árslok 1877;
uxu af því nýir örðugleikar að minsta kosti fyrir Graf-
arósfélagið, enda komu þá mörg óhöpp í senn. Kaupvörð-
ur þess, J. A. Blöndal misti heilsuna og varð að hætta
störfum við félagið. Hafði það þá engan erindreka í út-
löndum. Haustskip félagsins varð að höggva frammastrið
á Grafaróshöfn í ofsaveðri 6. október 1877 og fjártaka
varð að hætta fyr en ætlað var vegna ótíðar. Félagið keypti
skipið við uppboð í því skyni að gera það haffært, og
var búið að gera ýmsar kostnaðarsamar ráðstafanir. En
i aftaka veðri, seint í desember slitnaði það upp, rak að
landi í stórgrýtisfjöru og brotnaði nær því í spón. Varð
að því mikið tjón, og þó líklega mest af því að haustvör-
urnar urðu að liggj.a hér til næsta vors og urðu ekki not-
aðar til skuldaborgunar.
Ai'ið 1878 dó J. A. Blöndal og það sama ár lagðist
Grafarósfélagið niður, og Borðeyrarfélagið litlu fyr. Þótt
þau aldrei væru lýst gjaldþrota, gátu þau hvorki selt eign-
ir sínar við því verði, er þær í raun og veru höfðu kostað,
né heldur innheimt skuldir sínar, svo að hlutirnir yrðu
endurborgaðir eigendum að fullu.
A þeim árum, voru meðal almennings háðir margir
dómar, og þeir oft ómildir, um það hversvegna Eélags-
verslunin við IJúnaflóa gat ekki þrifist. Aðal frömuðurinn
og kaupstjórinn P. E. fékk vitanlega bróðurpartinn af þeim.
Það hefir lengi gengið svo að samtíðin dæmir ekki rétt
um sína mestu athafnamenn og verk þeirra. Aðalreglan
hefir altaf verið sú að dæma hart, og hafa þá orðið úr
því sleggjudómar.