Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.08.1922, Blaðsíða 20

66 Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
Þ a u urðu til að bæta samgöngur við útlönd, koma á
gufuskipaferðum milli Noregs og Islands og hér milli hafna.
Þ a u höfðu vakið þá hugsun hjá íslendingum að þeir
yrðu — eins og hver önnur menningar-þjóð — að taka
sjálfir að sér verslunina.
Þau höfðu vakið samvinnuhugsjónina meðal íslend-
inga og sú hugsun lifir og getur ekki dáið meðan ísland
er bygt.
Þ a u höfðu því í raun og veru unnið sigur, þó þau
sjálf legðu lífið í sölurnar eins og píslarvottar.
Nöfn þeirra manna, sem hófu og háðu fyrstu og hörð-
ustu baráttuna, munu geymast meðal nafna hinna þörfustu
og bestu íslandssona.
Má segja um þá það sem skáldið kvað:
„Þeir léttu af oss oki og neyð,
þótt enn oss meinin saki;
þeir hrundu vorum hag á leið
með heillar aldar taki“.
Annar kaf 1 i.
Coghill og Vörupöntunarfélagið.
Þegar verslunarfélögin lögðust niður, var fyrir nokkr-
um árum komin ný og merkileg verslun til sögunnar.
Pyrir 1870 höfðu að vísu nokkrum sinnum hross ver-
ið keypt hér á landi, en það vöru þá ekki nema nokkur
hundruð í hvert sinn og verðið þótti lítið. En 1872 og
1878 kornu hér nokkrir enskir menn að kaupa hross;
kepptu þeir hver við annan og borguðu hestana með hærra
verði en áður voru dæmi til hér á landi; alt í peningum.
Árið 1874 kom enginn og var sagt að þeir liefðu skaðast
á kaupunum árið áður. En 1875 kom einn af þeim aftur
John Coghill að nafni. Hann kom rakleiðis norður í Húna-
vatnssýslu og boðaði þar hrossamarkaði fyrst við réttina