Andvari - 01.01.1922, Blaðsíða 91

Andvari).
l-'rumefnin og frumparlar þeirra.
87
hópa sig saman og mynda kekki eða hringa af
atómum, og nefnast þeir mólikúlur. í hverju samfeldu
efni eða efnasambandi eru allar mólikúlurnar eins.
Það er eigi eintómur hugarburður vísindamanna
þessi atóm og mólikúlur. Framkoma frumefnanna í
efnasamböndum bendir ótvírætt á þetta, og að loftið
er samsett af eintómum smáögnum má meðal annars
sjá af því, hvernig það smýgur í gegnum gips og
önnur gljúp efni. Mólikúlurnar í loftinu halda svo
sem ekki kyrru fyrir, heldur eru á sifeldu kviki og
kastast hver í aðra. Af þessum hnippingum þeirra á
milli komast þær aldrei í kyrð. Menn hafa jafnvel
getað reiknað út, hve hart mólikúlurnar fara að
jafnaði. í andrúmsloftinu er hraði þeirra að meðal-
tali um 426 inetrar á sekúndu við núll gráðu hita.
Pó að hraði mólikúlnanna sje svona mikill, kornast
þær samt aðeins stuttan spöl, án þess að rekast á
og breyla þá stefnu við áreksturinn. Við venjulegan
þrýsting og núll gráðu hila rekst hver mólikúla
andrúmsloftsins sig 4700 millíón sinnum á að jafnaði
á hverri sekúndu, og vegalengdin, sem hún kemst í
einu óáreitt, verður ekki nema um 95 millíónustu
hlutar úr einum millímetra. Fræðimenn hafa einnig
getað sjeð stærstu mólikúlurnar eða þeirra ígildi.
Náttúrufræðingurinn Brown tók eftir því árið 1827,
að þegar hann horfði með smásjá á smáagnir, er
fljóta í valni, þá voru þær á sífeldu iði. Lengi skildu
menn ekkert í þessu, en nú er gátan ráðin. Mólikúlur
vatnsins kastast altaf í smáagnirnar og hrinda þeim
til. Þessar smáagnir verða þess vegna að taka þátt
í dansi mólikúlnanna, en eins og tröllauknar móli-
kúlur. Pær eru því þungar fyrir og sviftasl eigi eins
til og vatnsmólikúlurnar. t*ær fara eigi hraðara en
’6