Fálkinn - 16.12.1949, Blaðsíða 47

JÖLABLAÐ FÁLKANS 1949 £ jöt JHE JHE JHE J5-« 5« « M S-S JWE « « JWE 5« 43
innar og spyr.ja hana: Fá félagar min-
ir nokkrar góðgerSir? En hún var
svo stórfengleg, þarna sem ln'in sat,
og hún var ekki móðir hans. Hann
hafði ekki nógu gott bein i nefinu til
þess að gera það. Og svo var það of
seint. Og smátt og smátt gekk það
upp fyrir honum að hann var ekki
inni lengur, hann var úti í ganginum,
síðan úti á lilaði og þar var kalt, og
loks inni i fremra hesthúsinu, þar
sem hestarnir hneggjuðu til hans. En
hann fyrir sitt leyti var að leita að
spotta, sem hann gæti .hengt sig í.
Samt varð nú ekki af því, en hann
hnipraði sig niður í heybing. Það
er leið að því að drepast úr kulda
líka, og í fyrramálið mundi heima-
fólkið finna hann dauðan og bein-
gaddaðan.
Hann mundi aldrei þora að líta
framan í kunningja sína oftar —
krakkarnir í skólanum fréttu af þessu
— það yrði lögulegt.
En eftir langa mæðu var farið að
kalla á liann úti á lilaði. — Friðrik
— hæ! Það var vinnumaðurinn. Svo
heyrði hann rödd hreppstjórans
sjálfs: — Friðrik — þú verður að
koma inn? — Friðrik — hvað er
orðið af þér? En svo varð hljótt aft-
ur. Nú mundi verða safnað liði til
þess að leita að honum úti í skógi.
Það mun hafa verið liðið langt á
kvöld þegar vinnumaðurinn kom út
i hesthús með týru. Hann hrökk við.
Liggur þú liérna, strákur? Hvaða
fjandans uppátæki er þetta? Þér er
nær að vera inni þegar þú færð gesti.
— Eg er svo veikur. Eg held ég
sé að deyja, muldraði liann skjálf-
raddaður ofan í heyið.
— Þú mátt ekki drepast hérna.
Þú verður að minnsta kosti að komast
í bólið þitt og deyja þar. Komdu nú!
Og svo studdi vinnumaðurinn hann
heim hlaðið og inn eldhúsmegin og
loks upp á loft, og hjálpaði honum i
rúmið.
Eftir nokkra stund kom húsmóðirin
líka til að líta á hann. — Ertu mjög
veikur? — Eigum við að sækja lækni?
Og svo bætti bún við: — Það er orð-
ið svo áliðið að ég held að það sé
best að félagar þínir verði hérna i
nótt.
Hann lá og engdist sundur og sam-
an um nóttina.
Bara að liann fengi að deyja.
Þegar hann kom ofan daginn eftir
eftir voru drengirnir farnir, en allir
á bænum pírðu augunum og glottu
þegar þeir litu á hann.
Þeir gengu til prestsins sama árið,
allir þrír, og í spurningunum sátu
þeir á sama bekknum í kirkjunni.
Knútur var rjóður og bliður eins og
telpa, Friðrik moldbrúnn og frekkn-
óttur, Pétur ljós yfirlitum en haus-
inn langtum of stór á kroppinn. —
Telpurnar sátu hinumegin, og sá sem
glápti mest á þær var Knútur. Hinir
tveir voru svo gott sem trúlofaðir
systrum hans, svo að þeir lilu ekki
einu sinni á telpurnar.
Það urðu nokkrir þriggja manna
fundir um fermingarfötin. Knútur
hafði þegar fengið að vita, að hann
átti að fá dyffelsbuxur og jakka, sem
ekki var tiltöluimál um stórbóndason.
Friðrik þagði, því að hann gat ekki
vitað livað lireppstjórinn hafði hugs-
að sér að hengja á hann, og ekki
þorði hann að spyrja. Pétur hafði
aurað saman nokkrum krónum og nú
yfirbauð bann Knút með þvi að segja,
að hann hefði hugsað sér að kaupa
sér regnkápu. Ekki annar vandinn
en að fá hana sauma-Margréti til að
sauma hana úr lérefti, svo gat liann
sjálfur borið á liana svarta olíu, og
þá yrði hún gljáandi óg glampaði á
hana langar leiðir.
Friðrik liefði átt að þegja við þessu,
heldur en að segja: — Setjum nú svo
að það verði sólskin þennan dag?
— Uss! sagði Pétur. — Það rignir
alltaf á fermingardaginn.
En þá sór Knútur i huganum að
hann skyldi líka eignast svona regn-
kápu. Það hjálpar svo vel lengdinni
þegar maður er lítill, ef maður er í
einhverju skósíðu. Og svo þagði Frið-
rik, — hann hafði víst ekki meira
að segja.
En daginn eftir varð hann alveg
afhuga því að verða eins og hann
Napóleon. Nei, stjórnmálamaður, sós-
íalisti. Það var ekki vert að minnast
á það við hann Knút, en kannske
mundi Pétur skilja hann. Og þeir
höfðu eliki fyrr hitst við kirkjuna en
hann náði i Pétur afsíðis og fór að
ræða þetta við hann. Pétur var honum
ekki fráhverfur, hann ólst sjálfur upp
meðal smælingja. Þeim kom saman
um að halda saman i stjórnmálun-
um, hvort sem Knútur vildi vera með
þeim eða ekki.
— En þá verður margt að berjast
við, sagði Pétur.
— Þá berjumst við. sagði Friðrik
og kreppti hnefapislina.
Nokkrum dögum síðar fékk Pétur
bréf frá honum, skrifað með blýant
uppi í heiði. Fyrsta versið byrjaði
svona:
Já, kæri bróðir, þig grunar víst
að marga hildi verðum við að heyja.
En nokkrum vikum fyrir daginn
mikla var það Knútur, sem náði i
Pétur á einmæli.
— Þú skilur víst það, að þú og ég
getum ekki stássað okkur i regnkáp-
unum, ef hann Friðrik fær ekki neina.
— Nei, það getur verið, sagði Pét-
ur.
— Getur þú lagt til helminginn?
Pétur varð að hugsa það mál. —
Eg get lagt lóð og reynt að fiska
svolítið meira, sagði hann.
— Og ég hefi fengið Vikaskilding
fyrir að flytja kaupstaðarfólk, sagði
Knútur.
Bara ef þurrkarnir hefðu ekki ver-
ið svona miklir. Nóttina fyrir ferin-
ingardaginn lá Pétur á bæn og bað
guð um rigningu daginn eftir. Og var
þetta ekki eins og kráftaverk. Þegar
dagur rann var skýjaður himinn. Og
áður en lagt var af stað til kirkjunn-
ar fór örsmáum regndropum að ýra
úr loftinu.
Upp að kirkjunni sáust runur af
hestum, léttivögnum og regnhlífum.
Og þarna í fjöldanum voru þrír strák-
lingar i skósíðum regnkápum og með
litinn, kringlóttan liatt á höfðinu,
alla af sömu gerð. Og þeir litu með
vorkunnsemi á alla fullorðnu karl-
mennina, sem voru kápulausir og
niundu verða gigtveikir og gegndrepa.
Þeim fannst bara lakast að þurfa að
fara úr kápunum þegar þeir gengju
inn í kórinn fyrir prestinn.
Svo kom mánudagurinn og altaris-
gangan og úti á kirkjuliól er sagt vertu
sæll og þökk fyrir í sumar. Þau horfa
hvert á annað, þessir drengir og telp-
ur, og finna að nú hefir eitthvað gerst,
sem er liðið hjá og kemur aldrei aftur.
Héðan i frá liittast þau aldrei framar.
En félagarnir þrír sáust þó líka á
næsta ári, og það var alltaf við kirkj-
una. Knútur blés sundur og varð svo
laglegur að stúlkurnar gátu ekki stillt
sig um að horfa á hann. En liann átti
heima i bóp stórlaxanna í sveitinni,
og unga fólkið þar lieldur hópinn og
þangað fá ekki aðrir að koma. Pétur
og Friðrik komu á dans, þar sein
allt snerist um Knút, en nú hafði
hann svo mikið að liugsa um sitt fólk,
að hann hafði varla tima til að taka
í höndina á þeim. Og nú var ekki að
nefna að þeir hittust um jólin. Þeir
heilsuðust með handabandi við kirkj-
una og buðu hver öðrum góðan dag,
og vist var um það, að Knútur rabb-
aði við þá, en það var ekki eins og í
gamla daga, og bæði Friðrik og Pétur
skildu, að öðru vísi gat það ekki ver-
ið.
En systurnar lians tvær fóru að
stækka, og enginn gat bannað strák-
um að stansa og borfa á þær i fjar-
lægð.
Svo varð það úr að þeir fluttust úr
sveitinni allir þrír. Friðrik fór í kaup-
staðinn, varð fyrst sendill þar, og
komst svo á undirforingjaskólann.
Pétur fór með eldri bróður sínum til
Ameríku, og Knútur gerðist búðar-
maður lijá ríka kaupmanninum í Vogi.
En einn var sá sem alltaf skrifaði
og skrifaði bæði Friðrik og Knúti.
Það var Pétur, og hann gat ómögulega
skilið hversvegna þeir svöruðu ekki
eins oft og hann langaði til. Hann
var á preríunni og hugsaði svo mikið
afturábak. Þegar bann ók í kaupstað-
inn með kornið, hugsaði hann sér
að hann væri að skreppa heim til
átthaganna, og þegar hann fór í kirkju
þarna vestra, fannst lionum skrilið að
hann skyldi hvorki hitta Friðrik eða
Knút. Aðrir landnemar andvörpuðu
og töluðu um gamla landið, en i vit-
und lians voru það átthagarnir sem
áttu þar sess, en hvorki foreldrar né
lieimili, því að liann hafði aldrei þekkt
það, nei, það var útsýnið frá kirkj-
unni sem hann sá nú i svo einkenni-
legri sunnudagsbirtu, fjörðurinn sem
hann hafoi vcitt í, fjaran sem Iiann
tíndi krækling i, og fyrst og síðasl
voru það Friðrik og Knútur. í með-
vitund hans varð jietta eins konar
Paradís, sem hann var alltaf að horfa
á. Yrði aldrei mögulegt að öðlast þá
Paradís aftur? Næsta ár bregð ég mér
lieim — eða eflir tvö ár, eða kannske
eftir fjögur, og þá fer ég til kirkiu
og þar verður allt með sama sniði
og það var.
Þannig gat Pétur starað aftur fyrir
sig ár eftir ár, og þó hélt hann að
hann væri að liorfa fram.
En það urðu tiu ár sem liðu, uns
hann komst af stað.
Á bryggjunni er enginn sem hann
þekkir. Hann verður að leita uppi
gistihús, eins og hver annar aðkomu-
maður. En fyrsta sunnudaginn er
hann á kirkjuhólnum á ný, og nú er
liann herramaður i búðarfötum og
með gljáða skó, en hendurnar eru
með siggi eftir strit. Ilann svipast um,
en á tíu árum falla margir frá, og
krakkarnir verða fullorðið fólk. Hann
þekkir svo fáa. En kirkjan, fjörður-
inn og sveitin eru alveg eins og fyrr.
Og þarna kemur Knútur á kerru,
með konu og tvö börn. Hann er sveita-
kaupmaður og hefir mikið umleikis.
— Góðan daginn. Þekkirðu mig?
í dag mun Pétur mega teljast jafn-
ingi hans, og það verður fagnaðar-
fundur. — Manstu það — og það —
og j)að?
— En hann Friðrilc, er hann ser-
sjant núna — eða hershöfðingi?
Ónei, Knútur verður að játa, að
það sé hann eiginlega ekki. Þegar
hann var í skólanum skrifaði liann á
móti liðsforingjunum í blöðin og svo
var bann rekinn. Nú er bann giftur
hér í sveitinni og í liúsmennsku uppi
í heiði. Annars kemur hann þarna.
Friðrik kemur alltaf til kirkju, því
að það er þar sem hann hittir Knút.
Og jjarna keniur liann i snjáðum vað-
málsfötum og með moldugan hatt,
skeggjaður og orðinn gamallegur. En
þegar hann sér þá, tekur hann undir
sig stökk. Augun ljóma........ Nei,
Pétur — er það sem mér sýnist.
Og nú standa þeir þarna aftur, allir
þrir, og klukkunum er hringt. Fólkið
skvaldrar kringum þá og hestarnir
hneggja, en þeir horfast bara á. Tvær
ungar konur ganga framhjá, jarpar á
hár og laglegar, systur Knúts og báðar
giftar. Tíminn liður.
Daginn eftir er Friðrik að kljúfa
birki í eldinn í viðarskjólinu uppi í
heiði. Krakkaorg inni í baðstofukytr-
unni og konan jagast. Það er orðið
þröngt í búi, þvi að jafnvel þó það
sé hann Knútur, þá getur hann ekki
lánað þeim lengur. í gær hafði hann
lialdið veislu fyrir Amerikumanninn,
en Friorik var ekki boðinn.
Þá lieyrir hann hjólaskrölt niðri í
kleifinni. Vagn með tveim mönnum
kemur upp á hlaðið og Friðrik gónir:
sannarlega eru það hann Knútur og
liann Pétur.
— Hæ! hrópar hann Pétur. — Hér
eru tveir varningsmenn á ferð. Reyf-
arakaup og langur gjaldfrestur. Og
hann lítur kringum sig. — Jæja, svo
að hérna áttu lieima!
En á vagninum eru tveir mélsekk-
ir, kúfuð karfa með smábögglum, og
kippa af stórum og smáum skóm. Og
Pétur tekur i höndina á honum og
segir fram:
Já, k'æri bróðir, þig grunar víst
að marga bildi verðum við að heyja.
Friðrik lilær, en fær svo einkenni-
legan hiksta. Hann, sem átti að fá
systur hans Ivnúts, stendur þarna
og er gustukamaður.
Félagarnir tveir dvöldust þarna um
stund — svo kvöddust þeir og Frið-
rik varð eftir i heioinni. Pétur fór
vestur á preriuna.
Árið eftir fékk hann bréf frá Knúti,
seni sagði honum að nú hefði Friðrik
gefist upp við beiðarbýlið. Hann vann
í verksniiðju i Svíþjóð og þar liafði
liann farið að fást við stjórnmál. Og