Fálkinn - 13.12.1961, Blaðsíða 28

Á því leikur lítill vafi, að allur undir-
búningur fyrir jólin sé erfiður. Það er
nú svo, að sérhver hátíð kostar ætíð
einhverja fyrirhöfn og undirbúning til
þess að hún verði sem gleðilegust þeim,
sem njóta skulu. Ekki sízt eiga konur
mikla vinnu fyrir höndum, ef hátíð er
í vændum og ekki er alltaf víst, að þær
njóti hátíðarinnar og gleði hennar sem
skyldi. Reyndar getur bæði undirbúning-
urinn, og svo hátíðin sjálf, verið hvort
tveggja í senn, ánægjuleg og örðug. —
Fálkinn hefur því beðið fimm konúr að
segja frá jólunum, einkum ef þau hafa
verið minnisstæð að einhverju leyti,
annaðhvort gleðileg eða hið gagnstæða,
erfið. Við skulum nú lesa frá hverju
þessar ágætu konur hafa að segja.
Við snerum okkur fyrst til frú Elín-
borgar Lárusdóttur, skáldkonu, og sagð-
ist henni svo frá: — Jafnan er það svo,
að manni verða oft erfiðleikarnir minnis-
stæðastir. Ef ég skal minnast erfiðra
jóla.þá nefni ég jólin 1923. Ég dvaldist þá
að Mosfelli í Grímsnesi. Maðurinn minn
gegndi þar prestsþjónustu. Við höfðum
flutt þangað austur árið 1922 og var all-
ur staðurinn í niðurníðslu. Bærinn var
kominn að falli, það rigndi og snjóaði
inn í hvert herbergi. Lífshætta var að
fara inn í búrið, þekjan lafði niður og
settir voru tveir staurar til þess að halda
henni uppi. Enn fremur varð að breiða
yfir öll matarílát, svo að hryndi ekki
mold niður í þau. Þannig voru öll hús,
bæði peningshús og íbúðarhús. Enginn
ofn var í íbúðarhúsinu, nema í svefn-
herbergi okkar hjónanna á loftinu.
Ef skilið var eftir vatn í fötum að
kveldi, fraus það að morgni, jafnvel
skyrið fraus á síunni hjá mér og skór
piltanna frusu við rúmstokk þeirra 1
baðstofunni. Haustið 1923 eignaðist ég
yngri drenginn minn, en veiktist á eftir.
Tveim nóttum fyrir fæðinguna dreymir
mig þrjá útlendinga, sem komnir voru
Helga Guðbjartsdóttir.
að Mosfelli. Mér þykir þeir vera danskir
og í raun og veru var mér ekkert vel
við þá og skil ekki, hvað þeir láta sér
annt um mig. Segja þeir þá: „Okkur
langaði til þess að taka þig með yfir
Ermarsund.“ Kom þá ferðalöngunin upp
í mér og ég svara: „Það væri gaman.
En ætlið þið að bjóða manninum mín-
um með?“ „Nei, það gerum við ekki,“
segja þeir. Ég þykist svara: „Ég fer þá
ekki með ykkur.“ Þegar ég vakna segi
ég manninum mínum og tveimur ung-
lingsstúlkum, sem þarna voru, draum-
inn. — Eftir fæðinguna fékk ég mjólk-
María Maack.
ureitrun og barnsfararsótt og varð ákaf-
lega veik. Þetta var seint um haust, tíð-
in var rysjótt og stundum var snjóskafl
í herbergi okkar hjóna á tveimur stöð-
um. Ég lá í rúminu þarna inni og var
ýmist rennandi sveitt eða ísköld og
skjálfandi.
Ég hef alltaf hlakkað til jólanna og
líka þarna 1 þessu umhverfi, þótt veik
væri, því að ég hafði eignazt lítinn,
elskulegan dreng, sem ég var þó ekki
manneskja til að annast um. En jólin
vörpuðu yl og birtu inn á heimili okk-
ar, einnig að þessu sinni, enda þótt all-
ar aðstæður væru svona ömurlegar. Þá
um jólin vaknaði sú von í brjósti mér,
að ég ætti betri tíma og heilsu í vænd-
um. Ég lá svo allan veturinn, en er líða
tók að vori, kom prófessor Sigurður
Magnússon til að skoða mig. Ég var gam-
all sjúklingur hans og treysti honum ,
allra manna bezt. Þegar hann hafði lok-
ið við að skoða mig, verður honum að
orði: „Það hefur ekkert tekið sig upp
í brjóstinu á yður, við þessar þrjár þraut- *
ir, þótt undarlegt megi virðast.“ „Hvaða
þrjár þrautir?“ spyr ég. „Þér hafið feng-
ið mjólkureitrun og barnsfararsótt og
einnig hafið þér fengið snert af brjóst-
himnubólgu, áður en þér áttuð barnið.“
Komu mér þá í hug útlendingarnir þrír,
sem alltaf höfðu verið á eftir mér í
draumnum og boðið mér yfir Ermar-
sund.
Þessi jól og vetur var einna ömurleg-
astur og erfiðastur, sem ég hef lifað.
Stundum kom það fyrir, er ég hresstist
ögn, að mig langaði til að líta í blað,
en stafirnir runnu saman fyrir augun-
um á mér. Gat ég alls ekki séð á bók,
og þótti mér það einna ömurlegast, að
ég yrði blind eftir þessi veikindi. En eitt
sinn þá um veturinn, kemur önnur
unglingsstúlkan inn til mín og segir við
mig: „Mig dreymdi dálítið í nótt, Elin-
borg. Ég þóttist koma inn í herbergið til
þín og var þar ljós. Þú varst sofandi og
mér fannst óþarfi að láta það loga að þér
sofandi. Ég reyndi að slökkva, en allt
kom fyrir ekki.“
Næst heimsóttum við Maríu Maack og
var frásögn hennar á þessa leið: — Jólin
hafa aldrei verið mér erfið, heldur allt-
af ákaflega gleðileg. Ég hef ætíð hlakk-
að til jólanna og þau hafa alltaf verið
yndislegasta hátíð ársins í mínum aug-
um. En minnisstæðustu jólin, sem ég hef
lifað, voru, þegar ég sá í fyrsta sinn jóla-
tré. Amma mín, sem var þýzk í aðra
ættina eins og nafnið ber með sér, hafði
brugðið sér til Flensborgar árið 1894 og
kom aftur 1897. Ég átti þá heima að
Faxastöðum í Grunnavík, en faðir minn
hafði verið prestur að Stað í Grunna-
vík í Jökulfjörðum. — Þetta haust veitt-
um við því athygli, krakkarnir, að Jós-
ep gamli smiður var að bauka eitthvað
í skemmunni. Var hann að smíða ein-
hvern hlut, sem við kunnum engin deili
á, langa strýtu upp í loftið og svo arma
út frá henni. Og þegar við spurðum hann,
þóttist hann ekki vita. En amma hafði
sagt honum að smíða þetta. Einn daginn