Fálkinn - 24.10.1962, Síða 18

FÁLKINN
UulUJJ kynnir væntaniega bók
eftir Stefán Jónsson, fréttamann
MINIR IWEEHfHf
Óli heitinn í Borgargerði var einna
fyndnastur allra manna, sem ég þekkti,
í tiltektum sínum. Hann saumaði einu
sinni nýsoðinn blóðmörskepp undir
rófugras hjá Guðna heitnum á Borg.
Þetta gerði hann í náttmyrkri í október
þegar gömlu hjónin voru horfin frá upp-
skerustörfum í rófnagarði sínum. Svo
lá hann á gægjum þegar þau fóru að
taka upp aftur um morguninn, að sjá
hvernig þeim yrði við.
Blóðmörskeppurinn kom þeim á
óvart.
Svo var það einu sinni, í öðru nátt-
myrkri, að Óli heitinn gekk á grjót-
hrúgu, sem kom honum á óvart, og fót-
brotnaði. Hann komst aldrei til heilsu
eftir það og dó skömmu síðar.
Ég held að Óli heitinn í Borgargerði
sé skemmtilegasti maður, sem ég hef
kynnzt á ævinni. Hann gerði sér mikið
far um að komast hjá því að hryggja
menn, en lagði sig í framkróka til að
gleðja þá og koma þeim á óvart.
Af kynnum mínum við Óla heitinn
og fjölmarga aðra hans líka, hef ég
komizt að þeirri niðurstöðu, að grínið
hljóti að vera eigi ógildur þáttur í
lyndiseinkunn þess, sem skóp manninn í
sinni mynd. Og fjölmargt, sem ég hef
veitt athygli í daglegum stjórnarat-
höfnum hans, hefur orðið til þess að
styrkja þá skoðun mína.
Þetta naglfasta náttúruspé, sem
Steinn kveður um, virðist vera trúlega
blandað saman við hitt dótið á vogar-
skálunum. í misjafnlega stórum
skömmtum að vísu og ýmsum mynd-
um. Og er mikils um vert að hlutföllin
verði nærri lagi, því eins og að framan
segir er hér um að ræða eitt af frum-
efnum mannssálarinnar, sem er vissu-
lega samansett úr mörgum göfugum
efnum, sem hvert um sig gefa ærna
ástæðu til dásömunar á hinu mannlega
furðuverki. En blandan er nákvæm, og
iítið má út af bera til þess að mannssál-
in í heild verði ákjósanlegur næringar-
vökvi til ræktunar á gerlum vonzk-
unnar.
Það munu hafa verið Hellenar hinir
fornu, sem uppgötvuðu jafnvægislög-
mál jarðlífsins, þegar nokkrum öldum
fyrir Krist. Þeir töldu jafnvægið vera
hið æskilega ástand, og gerðu það að
miklu keppikefli. Leituðu þeir jafn-
vægisins í öllum fyrirbærum lífsins.
Sumir hverjir af slíkum ofsa að þeir
glötuðu því gjörsamlega sjálfir og urðu
hinir mestu óhappamenn. En einmitt
þetta er þáttur hins naglfasta náttúru-
spés í jafnvægislögmálinu.
Það er margt sem bendir til þess, að
hinn viðkvæmi'stjórnbúnaður jarðlífs-
ins þoli ekki mannlega ákefð, því dæm-
in sanna, að einlæg þrá og ofsafengin
barátta að settu marki, leiða manninn
gjarnan þangað, sem hann ætlaði ekki.
Gildir hér hið sama um einstaklinga
og stofnanir, og skulu nefnd hér tvö
meinlítil dæmi.
Rannsóknarstofnun sj ávarútvegsins,
sem Ríkisútvarpið leigir hjá efri hæð-
irnar að Skúlagötu 4, hefur meðal ann-
ars forystu um hreinlæti í meðferð fisk-
afurða. Hefur stofnunin alls ekki reynzt
þar hrópandi í eyðimörk, heldur komið
miklu góðu til leiðar á þessu sviði.
Svo ber við dag nokkurn í sumar
leið, að upp kom sérlega vondur þefur
í þessu húsi. Fylgdi hann stuðluðu eðli
hinna illu lykta í því að berast neðan-
frá og uppeftir og safnast þar fyrir.
Voru það því fyrst og fremst starfs-
menn útvarpsins, sem kvörtuðu, enda
tekið fram í leigusamningi, að tryggt
skuli að slorlykt engin né annar fiski-
þefur skuli hafður í húsinu.
Kvartanir komu hinsvegar fyrir ekki.
Lyktin var ekki fjarlægð, heldur magn-
aðist dag frá degi, unz Jón Guðmunds-
son, ráðsmaður Ríkisútvarpsins, lagði
sjálfur upp í könnunarferð um húsa-
kynni Rannsóknarstofnunarinnar og
fann, eftir skamma leit, nokkrar biikk-
tunnur, barmafullar af úldnu og
möðkuðu slógi. Hafði þá fá umsvif en
hringdi til réttra heilbrigðisyfirvalda
og bað þau ásjár. Komu þegar á vett-
vang starfsmenn borgarlæknis og
könnuðu innihald tunnanna, en hótuðu
síðan að loka stofnuninni ef það yrði
ekki fjarlægt án tafar. Og var það gert
af ótvíræðum myndarskap.
Þegar séra Pétur heitinn Tyrfingur
fermdi okkur, níu unglinga saman,
austur á landi, lét hann hvern einstakan
velja sér ritningargrein að einkunnar-
orði til æviloka. Einn man ég, að valdi
sér ritningargreinina: Vertu trúr allt til
dauðans og þá mun ég gefa þér lífsins
kórónu.
Nú á höfundur þessarar bókar reka-
fjörur skammar. Hefur enda ekki frétt
til kórónu lífsins. Og sennilegra þætti
mér að hana bæri að landi norður á
Ströndum hjá Jóni Kaldbak, sem aldrei
hefur um slíkt höfuðfat beðið.
Láta mun nærri að starfið sé helm-
ingur af dagfari mannsins, en sérlega
mikils er um vert, að jafnvægi sé í dag-
farinu.
Myndu þeir ekki segja mjög ósatt,
sem telja að verulegur hluti af ham-
ingju íslendinga sé undir starfinu kom-
inn og eiga þar við brauðstritið, því
væri ekki skorturinn í baksýn myndi
nokkur hluti fólksins afrækja starfið
og glata þar með þeirri guðdómlegu
miskunnarpillu, sem því hefur frá upp-
hafi verið ætlað að gleypa í sveita and-
lits síns.
Er þar skammt um að ræða, að vel-
flestir menn á jarðríki eiga líf sitt undir
því, hversu þeim ferst starf úr hendi.
Þó finnast þess mörg dæmi, að iðju-
samir sómamenn, sem aldrei máttu
verklausir una og allt lék í höndunum
á, hafa skyndilega misst jafnvægið í
starfi sínu. Og þegar einhver glatar
jafnvægi í starfi sínu hlýtur eitthvað
sérkennilegt að koma fyrir.
Stundum er það beinlínis kappið, sem
hleypur dugnaðarmanninum í kinn, sem
truflar ballansinn.
Antoníus í Hvarfi var áreiðanlega
með duglegustu mönnum á Austurlandi,
að hvaða verki sem hann gekk. Raunar
var það sjaldgæft að sjá Antoníus ganga
að nokkru verki. Hann var oftast hlaup-
andi.
Svo er það einu sinni í uppskipunar-
vinnu að hausti til, að hann flýtir sér
svo mikið ofan á bryggjuna, að hann
gaf sér ekki tíma til að krækja af varúð
Stefán Jónsson fréttamaður gaf út sína fyrstu bók fyrir jólin í fyrra. Hún
nefndist „Krossfiskar og hrúðurkarlar“ og seldist upp á örskömmurn tíma.
Nú fyrir jólin er von á annarri bók eftir Stefán. „Mínir menn“ nefnir hann
hana og hefur Ægisútgáfan góðfúslega veitt FÁLKANUM leyfi til þess að
kynna bókina fyrir lesendum. Kaflinn sem við birtum er fyrsti kafli bókar-
innar og er þar margt spaugilegra skopsagna.
18
FALKINN