Fálkinn - 07.11.1962, Síða 17

Það keraur í ljós að ísinn hefur flett
kinnungi skipsins báðum megin, sjór
fossar inn í framlestina og brátt hækk-
ar sjórinn ískyggilega mikið í miðlest-
inni. Skipið er farið að síga jafnt og
þétt að framan. Dælurnar hafa ekki
undan. Sohst skipstjóra verður ljóst að
hér er við ofurefli að etja. En hann
vill ekki gefast upp fyrr en þrautreynt
er að bjarga skipinu. Hann lætur breyta
stefnunni og siglir nú í áttina til fs-
lands meðan sjórinn hækkar í sífellu í
lestum skipsins og það sígur jafnt og
þétt að framan. Vélarnar eru látnar
ganga af fullum krafti. Sjógangurinn
eykst stöðugt og fjallháar öldur rísa
allt um kring. Fjarlægðin til íslands er
60 sjómílur og gangur skipsins er nú
ekki nema 3 sjómílur. Baráttan er von-
laus.
Sohst kallar á 3. stýrimann sem jafn-
framt er loftskeytamaður. Skipar hon-
um að ná í loftskeytastöðina í Reykja-
vík. Loftskeytamaðurinn bendir skip-
stjóranum á að þeir eigi á hættu að
Bretar eða Frakkar miði þá uppi. Sohst
svarar á þá leið að það sé hvort sem er
úti um þá. Og auk þess verði tafarlaust
opnaðar botnlokurnar ef herskip nálg-
ist.
Aðfaranótt 10. janúar voru loftskeyta-
tækin á „Bahia Blanca“ tekin í notkun.
Það var kallað á loftskeytastöðina í
Reykjavík. Neyðarskeyti. Beðið um
dráttarbát og dælur. Sohst vildi freista
þess að láta draga skip sitt að landi. Það
hafði nú haldizt á floti tæpan sólarhrig,
en nú þótti sýnt að það mundi aldrei
komast til hafnar af eigin ramleik.
Loftskeytastöðin svaraði því til að
litlar líkur væru til þess að dráttarbátur
kæmi að gagni. Leiðin var of löng. Samt
lagði varðskipið ,,Ægir“ úr höfn og tók
stefnuna að hinu nauðstadda skipi.
Jafnframt kallaði loftskeytastöðin uppi
nokkra togara, sem von var á þessum
slóðum.
Þetta kvöld var togarinn ,,Hafsteinn“
frá Reykjavík að Ijúka veiðum í þæf-
ingsveðri út af Dýrafirði. Þeir eru á ís-
fiskveiðum fyrir Englandsmarkað, bún-
ir að fylla skipið og eru í síðasta hali.
Skipstjórinn, Ólafur Ófeigsson hefur
nýlega keypt ásamt öðrum þennan litla
togara sem er ekki nema 200 tonn
brúttó. Þeir höfðu ætlað sér að leggja
af stað til Englands með aflann strax
og varpan var komin inn.
Halldór Jónsson lofskeytamaður hef-
ur setið við tæki sín og fylgzt gerla
með öllu sem fram fór. Hann hefur
heyrt viðskipti „Bahia Blanca“ og loft-
skeytastöðvarinnar í Reykjavík,
skömmu síðar hefur þýzki loftskeyta-
maðurinn náð sambandi við togarann
„Egil Skallagrímsson“ sem einnig er að
veiðum á svipuðum slóðum og „Haf-
steinn“. Viðskipti þeirra ganga skrykkj-
ótt, þeir virðast ekki skilja hvorn ann-
an fullkomlega. Halldór Jónsson talar
reiprennandi þýzku og sá að við svo
búið mátti ekki standa. Hann grípur
inn í samtalið og nú gengur allt betur.
Þjóðverjinn getur nú talað móðurmál
sitt. Það er beðið um skjóta hjálp. Hall-
dór kallar á Óla skipstjóra og segir
honum í stuttu máli hvernig komið sé.
Það er haugasjór og hríðarhraglandi,
loftvogin hríðfellur, ofviðri í aðsígi. Ól-
afur skipstjóri hikar andartak. En það
er hvorki tvísýnt veður né hafrót sem
veldur því að íslenzki skipstjórinn
hikar. Hann hefur áður tekizt fang-
brögðum við Ægi. Sjóinn þekkir hann
og skipi sínu treystir hann. Það er
önnur hugsun sem skýtur eins og eld-
ingu um huga hans: Er þetta gildra?
Þess voru semsé ófá dæmi að þýzkir
kafbátar villtu á sér heimildir, sendu
út neyðarskeyti og þættust vera flutn-
ingaskip í sjávarháska. Með þessu móti
ginntu þeir skip á vettvang, en lágu síð-
an sjálfir í leyni og skutu bjargvættinn
í kaf þegar hann birtist. Það var því
engin fúrða þótt kæmi andartakshik á
Ólaf. Hann langaði sízt til að láta ginna
sig í lúalega gildru og týna skipi sínu
og vaskri áhöfn. Þjóðverjar vissu ofur-
vel að íslenzkir togarar öfluðu fyrir
enskan markað. Ólafi kom snöggvast
til hugar að leggja málið fyrir menn
sína. þótt ekki væri það siður skip-
stjórnarmanna. En hér var þörf á skjót-
um aðgerðum, ef skipið var í nauð. Ól-
afur drap hugsunum sínum á dreif,
skipaði mönnum sínum að draga inn
vörpuna. Varla voru bobbingarnir
komnir upp á þilfar, þegar togarinn
var kominn á fulla ferð í hafrótinu í
þá átt sem Þjðverjinn sagðist vera. Það
er keyrt á öllu útopnuðu.
Hásetarnir standa á dekki í hríðinni
og særokið drífur yfir skipið, þeir gera
Hér birtíst síðari hlutí hinnar athyglisverðu frásagnar af strandi
þýzka skipsins Bahia Blanca og aidrifiun skipshafnarinnar, sem
dvaldist hér á Iandi, unz Bretar hertóku hana er þeir hernámu Iand-
ið. Jökull Jakobsson hefur skráð þessa frásögn.
FALKINN
að aflanum eins og ekkert hafi í skor-
izt og mögla ekki. Jafnframt eru troll-
vírarnir gerðir klárir, ef von væri til að
koma dráttartaugum í skipið.
Sohst skipstjóri hefur verið 34 daga
í hafi og ekki haft landsýn þegar hér
var komið. Miðunum var ekki við kom-
ið, hann varð að ákvarða stöðu sína
einungis með sextant. Það var því varla
við öðru að búast en staðarákvörðun
sú sem hann gaf upp mundi reynast
ónákvæm. En þýzki loftskeytamaður-
inn lét þess getið að skotið yrði upp
rakettum. Halldór Jónsson bað þá að
spara raketturnar í lengstu lög. Sjálf-
ur vissi hann upp á hár um stöðu „Haf-
steins“.
Afram öslaði íslenzki togarinn á
fullri ferð í svartnætti, haugasjó og
hraglanda. En það voru fleiri sem fylgd-
ust með á öldum ljósvakans þessa nótt.
Tveim dögum áður höfðu Hafsteinsmenn
orðið varir við franskan herbát á þess-
um slóðum, brezka herskipið „Ber
wick“ var einnig á næstu grösum og
vissi gerla hvað fram fór. Hér virtist
auðunnin bráð og Bretarnir tóku þögl-
ir stefnu á staðinn.
Eftir 50 sjómílna siglingu var „Haf-
steinn“ kominn nálægt staðnum sem
„Bahia Blanca“ hafði gefið upp. Klukk-
an var 3.30. Þá skutu Þjóðverjar upp
flugeldum. Það kom í ljós að staðar-
ákvörðun stóð heima svo engu munaði.
íslendingarnir gátu ekki annað en dást
að snilli þýzka skipstjórans. Hér hafði
engu skeikað.
Loftvogin dinglaði, ofviðri í vænd-
um. En þessa stundina var hægur kaldi,
hellirigning og óskaplegur sjógangur.
Sohst hélt skipi sínu upp í ölduna.
Ólafur Ófeigsson hægði nú ferðina
og sigldi togaranum fram með hinu
þýzka skipi og fram fyrir það til að at-
huga aðstæður. Þá blasti við ljót sjón
í sterku skini ljóskastaranna. Stefni
skipsins var bögglað saman um sjólínu.
Hér hafði sýnilega orðið feiknlegur
árekstur. Skipið tók þungar dýfur og
„Hafsteins“-menn heyrðu greinilega
soghljóð í lestunum. Það var hverjum
manni augljóst að úti var um skipið,
það gat sokkið á hverri stundu. Enda
var nú Sohst skipstjóra mest í mun að
bjarga mönnum sínum. Hann spurði
Ólaf hvort rúm væri fyrir 61 mann um
borð í ,,Hafsteini“. Sjálfan sig taldi
hann ekki.
Ólafur kvaðst geta tekið á móti þeim
þótt fleiri væru. Og nú var tekið til
við björgun mannanna. Fjallháar bylgj-
ur risu og hnigu svo nærri lá að togara-
menn misstu sjónar á þýzka skipinu
stöku sinnum. Það yrði ekki heiglum
hent að koma mönnum milli skipanna
í þvílíkum sjógangi.
Ólafur Ófeigsson var af öðrum upp-
runa en Sohst skipstjóri. Hann var ekki
af gömlum sjómannaættum. Hann er
ættaður úr Húnaþingi og Árnessýslu,
foreldrar hans fluttust í Leiru þar sem
faðir hans var þurrabúðarmaður, hafði
nokkrar ær og reri hjá öðrum. Ólafur
er fæddur og alinn upp í Keflavík,
næstelztur bræðra. Þeir Ólafur og
Tryggvi lögðu einir bræðranna fyrir
sig sjósókn, fóru stax á sjóinn innan við
fermingaraldur á opnum bátum. Síðan
stundaði Ólafur nám í Flensborg, réði
sig síðan á togara í Reykjavík. Það var
þá eftirsótt af ungum mönnum og
komust færri að en vildu. Síðan tékur
hann stýrimannapróf og er orðinn skip-
stjóri á togara aðeins 29 ára að aldri.
Hann hafði dvalizt fjögur ár í Vestur-
heimi, unnið á enskum togurum sem
netabætingamaður og farið víða. Nú
var hann einnig tekinn að fást við út-
gerð ásamt Tryggva bróður sínum og
öðrum og hafði nýlega fest kaup á
,.Hafsteini“ eins og áður er sagt. Hann
hafði alla tíð verið heppinn og farsæll
skipstjóri, en nú beið hans örðug raun
og vandséð hvernig takast mundi.
Skipverjar á „Hafsteini“ fylgdust með
því er Þjóðverjar létu fyrsta björgun-
arbátinn síga í sjóinn. Hann var full-
skipaður mönnum. Varla var báturinn
kominn út fyrir borðstokkinn þegar
annar endi hans stingst niður og hann
hangir nær lóðréttur niður með skipsíð-
unni. En hér tókst betur til en á horfð-
ist. f einu vetfangi var slakað á vír-
unum sem héldu hinum enda bátsins
og hann skall í sjóinn án þess nokkurn
sakaði og losnaði við skipið.
En nú tók ekki betra við. Þjóðverj-
ar virtust ekki geta hamið bátinn, þeir
kunnu ekki áralagið og öldurnar
fleygðu bátnum að skipshliðinni aftur.
Loks kastaðist hann frá skipinu og haf-
rótið hreif hann með sér án þess bát-
Framh. á bls. 28.
Til hægri: Ólafur Ófeigsson, skipstjóri
á Hafsteini, sem vann mikið afrek við
björgun áhafnarinnar á Bahia Blanca,
og Halldór Jónsson, loftskeytamaður.
Til vinstri er mynd af áhöfn skipsins,
sem dvaldist hér í Beykjavík, allt þar
til Bretar hernámu landið. Þá var öll
áhöfnin tekin höndum og flutt i fanga-
búðir.
FÁLKINM 17